Prokuratura Rejonowa w Mińsku Mazowieckim, HvJ EU 16 november 2021, gev. zaken C-748/19 tot C-754/19

In Polen kan de minister van Justitie, die ook de procureur-generaal is, rechters detacheren bij een hogere strafrechtelijke instantie. Ook kan hij die detachering op ieder moment en zonder motivering beëindigen. Het HvJ acht dit onverenigbaar met art. 19 lid 1 VEU en art. 47 en 48 Hv. Het beginsel van rechterlijke onafhankelijkheid en de onschuldpresumptie vereisen namelijk dat waarborgen worden geboden om te voorkomen dat detachering wordt gebruikt als middel om politieke controle uit te oefenen op de inhoud van rechterlijke beslissingen, met namelijk op strafrechtelijk gebied. Dergelijke noodzakelijke waarborgen ontbreken in de Poolse regeling.

Roisin Shortall e.a. t. Ierland, EHRM 19 oktober 2021 (ontv.besl.), nr. 50272/18

Een groep Ierse politici heeft bezwaar tegen de verplichting voor de Ierse President en leden van de Raad van State om een eed af te leggen waarin religieuze bewoordingen zijn opgenomen. Het EHRM overweegt echter dat geen van hen een aantoonbaar, concreet en realistisch vooruitzicht heeft om te worden benoemd in de Raad van State of zich kandidaat te stellen voor het presidentschap. Gelet daarop kunnen zij zich geen persoonlijk, potentieel slachtoffer noemen van een EVRM-schending, zodat hun klacht niet-ontvankelijk is.

Kikabidze t. Georgië, EHRM 16 november 2021, nr. 57642/12

Klager wordt door een jury veroordeeld tot 22 jaar gevangenisstraf wegens moord op een medegevangene. Hij klaagt over de late aanlevering van het procesdossier en de afwijzing van de onderzoekswensen van de verdediging. Het Hof benadrukt nogmaals dat effectieve toegang tot het dossier een belangrijke factor is in de beoordeling van de equality of arms. In casu heeft de late toegang tot het dossier tot gevolg gehad dat de onderzoekswensen te laat worden ingediend en op grond daarvan worden afgewezen. Schending van artikel 6 lid 1 en 3 onder b EVRM. Het Hof acht voorts de afwijziging van de proceswensen excessief formalistisch en vindt dat de restrictieve uitleg van het nationaal procesrecht te wensen overlaat. Schending van dezelfde artikelen.

Särgava t. Estland, EHRM 16 november 2021, nr. 698/19

In verband met een verdenking van betrokkenheid van een advocaat bij een criminele organisatie zijn zijn laptop en mobiele telefoon in beslag genomen en doorzocht. Daarbij is mogelijk ook geprivilegieerd materiaal bekeken. Het EHRM wijst op het grote belang van vertrouwelijkheid van de advocaat-cliëntrelatie, op de noodzaak van sterke procedurele waarborgen voor zorgvuldigheid van het doorzoeken van geprivilegieerde informatie, en op de moeilijkheden bij het onderscheiden van beschermde en niet-beschermde informatie. De Estse wetgeving bevat op al deze punten onvolkomenheden, in strijd met art. 8 EVRM.

Špadijer t. Montenegro, EHRM 9 november 2021, nr. 31549/18

Een medewerker in een gevangenis is het slachtoffer geworden van tal van incidenten van intimidatie nadat zij als klokkenluider was opgetreden en over het gedrag van een aantal collega’s in de gevangenis had gerapporteerd aan de leiding. Pogingen om bescherming te verkrijgen bij de nationale autoriteiten (politie, rechters) liepen op niets uit. Het EHRM is van oordeel dat de nationale autoriteiten daardoor tekort zijn geschoten in hun positieve verplichtingen en dat zij te weinig rekening hebben gehouden met de context van klokkenluiden. Schending art. 8 EVRM.

Văcean t. Roemenië, EHRM 16 november 2021, nr. 47695/14

Terwijl Văcean kandidaat was voor benoeming als orkestdirecteur, circuleerde op internet een filmpje waarop te zien was dat een – fysiek op Văcean lijkende – man een auto stal. Een journalist schreef daarop een artikel waarin hij suggereerde dat Văcean de dief was. Dat stond niet in de weg aan zijn benoeming, maar vanwege reputatieschade startte Văcean toch een smaadprocedure, die echter op niets uitliep. Volgens het EHRM heeft de nationale rechter niet goed genoeg gekeken naar het ontbreken van een feitelijke basis en de schendingen van journalistieke zorgvuldigheid. De reputatie is daardoor onvoldoende beschermd, in strijd met art. 8 EVRM.

Vasil Vasilev t. Bulgarije, EHRM 16 november 2021, nr. 7610/15

In verband met een strafrechtelijk onderzoek is in 2010 een gesprek afgeluisterd, opgenomen en getranscribeerd tussen een verdachte en zijn advocaat. Het Hof wijst op het grote belang van vertrouwelijkheid van de advocaat-cliëntrelatie en op de noodzaak om, bijvoorbeeld, per ongeluk opgenomen gesprekken tussen advocaten en cliënten meteen te wissen. Het Bulgaarse recht voorziet daar niet in. Daardoor was de interceptie niet voorzien bij wet, in strijd met art. 8 EVRM. Daarnaast is de procedure over de onrechtmatigheid van de interceptie in strijd met art. 6 EVRM achter gesloten deuren gevoerd en is de uitspraak ten onrechte niet gepubliceerd.

A.P. t. Moldavië, EHRM 26 oktober 2021, nr. 41086/12

Een vijfjarige jongen is beweerdelijk seksueel misbruikt door een twaalfjarige jongen. Hij vertelde dat pas vier jaar later aan zijn moeder, die aangifte deed. Ondanks het bestaan van een psychologisch rapport waaruit bleek dat de jongen leed aan verschillende psychische stoornissen die correspondeerden met een geschiedenis van misbruik, stelde de openbaar aanklager geen onderzoek in. Het EHRM acht dat in het licht van art. 3 EVRM onaanvaardbaar, net als het feit dat het slachtoffer tijdens het vooronderzoek geen gespecialiseerde bijstand heeft gekregen door bijvoorbeeld een maatschappelijk werker of een psycholoog.

Bancsok en László Magyar t. Hongarije (nr. 2), EHRM 28 oktober 2021, nrs. 52374/15 en 53364/15

In Hongarije bestaat voor levenslang gestraften een mogelijkheid van vervroegde vrijlating na herbeoordeling van de straf, maar de voorwaarde daarbij is, dat zij minimaal 40 jaar van hun straf hebben uitgezeten. Het Hof overweegt dat deze voorwaarde sterk afwijkt van wat het zelf als maximaal redelijk heeft gezien, namelijk 25 jaar. Een dergelijke lange periode staat bovendien in de weg aan het goed kunnen beoordelen van de penologische legitimiteit van de straf. De Hongaarse regeling is dan ook in strijd met het verbod van onmenselijke en vernederende bestraffing van art. 3 EVRM.