Vedat Şorlı t. Turkije, EHRM 19 oktober 2021, nr. 42048/19

Een man is veroordeeld tot bijna een jaar gevangenisstraf omdat hij via Facebook twee kritische berichten over de Turkse president had gedeeld. Het EHRM is kritisch over de Turkse wetgeving die het staatshoofd bijzondere bescherming biedt tegen belediging; volgens vaste rechtspraak is dergelijke wetgeving vrijwel steeds in strijd met art. 10 EVRM. Gelet op het mogelijke ‘chilling effect’ van een veroordeling als deze is dat ook in deze zaak het geval. Onder art. 46 EVRM beveelt het EHRM aan om de wetgeving te herzien en in overeenstemming met art. 10 EVRM te brengen.

Ömür Çağdaş Ersoy t. Turkije, EHRM 15 juni 2021, nr. 19165/19

In een speech heeft een student zich kritisch uitgesproken over de Turkse minister-president. In verband daarmee is hij vervolgd en heeft hij een boete opgelegd gekregen. Het EHRM merkt op dat de speech betrekking had op een onderwerp van algemeen belang en dat de minister-president als hoge politicus meer kritiek zou moeten kunnen velen. De extra bescherming die het Turkse strafrecht hoge staatsfunctionarissen toekent is moeilijk verenigbaar met art. 10 EVRM. Deze bepaling is volgens het Hof dan ook geschonden.

Société Editrice de Mediapart e.a. t. Frankrijk, EHRM 14 januari 2021, nrs. 281/15 en 34445/15

In verband met de affaire-Bettencourt in 2010 hebben een uitgever en een journalist delen van illegaal gemaakte opnames van gesprekken op hun website geplaatst. Bettencourt heeft daartegen met succes geprocedeerd en de rechter oordeelde dat de opnames moesten worden verwijderd. Het EHRM acht dat oordeel terecht, onder meer omdat de journalist kon weten dat de opnames illegaal waren en hij daarmee zijn journalistieke verplichtingen niet goed is nagekomen. Dat verwijdering van de opnames niet effectief was omdat de informatie inmiddels breed bekend was, acht het Hof minder relevant. Geen schending art. 10 EVRM.

Gheorghe-Florin Popescu t. Roemenië, EHRM 12 januari 2021, nr. 79671/13

Een journalist heeft in een serie van vijf blogposts scherp verwoorde kritiek geleverd op redacteur L.B. De laatste heeft een smaadprocedure gestart en heeft daarbij een schadevergoeding wegens reputatieschade ontvangen. Het EHRM oordeelt dat de nationale rechters daarbij ten onrechte alleen hebben gekeken naar de geleden reputatieschade, en niet naar andere criteria die zij volgens de EHRM-rechtspraak in hun oordeel hadden moeten betrekken, zoals de vraag of L.B. als een publiek figuur kon worden aangemerkt en de vraag naar het verspreidingsbereik van de blogposts. Daardoor is art. 10 EVRM geschonden.

Dupate t. Letland, EHRM 19 november 2020, nr. 18068/11

Van de partner van een bekende Let zijn heimelijk foto’s gemaakt toen ze met hun tweede, pasgeboren kindje van het ziekenhuis naar haar auto liep. Die zijn in een groot stuk over haar en haar partner in een roddelblad gepubliceerd. Een procedure over de daardoor veroorzaakte privacy-inbreuk was op nationaal niveau niet succesvol. Het EHRM loopt alle verschillende criteria na die het heeft ontwikkeld voor botsingen tussen art. 8 en 10 EVRM, en concludeert dat de nationale rechter op onterechte gronden heeft aangenomen dat het privéleven niet te zeer was aangetast. Art. 8 EVRM is dan ook geschonden.

Gafiuc t. Roemenië, EHRM 13 oktober 2020, nr. 59174/13

In 2005 heeft een Roemeense sportjournalist een accreditatie gekregen om onderzoek te verrichten in de archieven van de ‘Securitate’. Op basis daarvan heeft hij zes artikelen gepubliceerd waarin hij van een aantal bij naam genoemde sportmensen bekend heeft gemaakt hoe zij betrokken waren bij of vervolgd werden door de inlichtingendienst. Omdat hij daardoor het privéleven van de sporters had geschonden werd daarop zijn accreditatie ingetrokken. Het EHRM acht die intrekking niet onredelijk, vooral nu de inbreuken vergaand waren en klager op een andere manier had kunnen berichten over de materie. Geen schending art. 10 EVRM.

Monica Macovei t. Roemenië, EHRM 28 juli 2020, nr. 53028/14

Klaagster, een politica, moest een schadevergoeding betalen aan een politicus van een ander partij en de nationale uitspraak in vijf kranten publiceren, omdat zij hem van corruptie had beschuldigd. Het EHRM stelde een schending van art. 10 EVRM vast, omdat de nationale rechters geen overtuigende redenen hebben gegeven voor hun bevinding dat klaagster incorrecte feitelijke uitspraken had gedaan. Bovendien betroffen de uitingen een politicus en een maatschappelijk probleem en zouden de sancties klaagster kunnen afschrikken in de toekomst haar mening te geven.

Khadija Ismayilova t. Azerbeidzjan (nr. 3), EHRM 7 mei 2020, nr. 35283/14

Over een kritische onderzoeksjournalist is in een regeringskrant een stuk geschreven waarin zij in verband werd gebracht met een seksschandaal. Een smaadklacht hierover van klaagster bleef zonder succes. Het EHRM is van oordeel dat de publicatie haar reputatie en goede naam aantastte. Het ging hier om een bijdrage die alleen nieuwsgierigheidsbevrediging en het prikkelen van de lezers tot doel had en die geen bijdrage aan een debat over een onderwerp van algemeen belang vormde. De nationale rechters hebben de zaak ook niet zorgvuldig beoordeeld. Het Hof stelt dan ook een schending vast van art. 8 EVRM.

Europees Hof voor de Rechten van de Mens 26 november 2019, nr. 29088/08, ECLI:CE:ECHR:2019:1126JUD002908808 (Pinto de Albuquerque (President), Keller, Elósegui)

Aan de klager, een oppositieleider, is een boete van 14.000 euro opgelegd omdat hij in een radio-interview de burgemeester zou hebben besmaad. Het Hof oordeelt dat er geen dwingende maatschappelijke noodzaak was voor het opleggen van een zo hoge boete en dat er – in het licht van de zeer smalle margin of appreciation in dit soort zaken – ook geen voldoende rechtvaardiging is gegeven voor de veroordeling wegens smaad.

Hof van Justitie van de Europese Unie 3 oktober 2019, zaak C-18/18, ECLI:EU:C:2019:821 (Prechal (Kamerpresident), Biltgen, Malenovský (rapporteur), Fernlund en Rossi)

Een hostingprovider – in dit geval Facebook – kan aansprakelijk zijn, als hij onwettige informatie – of informatie die identiek is aan eerder gepubliceerde onwettige informatie – niet verwijdert op last van een rechter, ook als zo’n rechterlijk bevel wereldwijde gevolgen sorteert. De hostingproviders mogen daarbij geen excessieve verplichtingen worden opgelegd, maar aan die eis wordt voldaan als in een rechterlijk bevel specifiek bepaalde gegevens worden genoemd die in berichten moeten voorkomen en als de hostingprovider niet verplicht is om een autonome beoordeling te verrichten, zodat hij geautomatiseerde technieken en onderzoeksmethoden kan gebruiken.