Dîrjan en Ştefan t. Roemenië, EHRM 15 april 2020 (ontv. besl.), nrs. 14224/15 en 50977/15

In Roemenië is in 2017 een wet in werking getreden waardoor gevangenen die in slechte omstandigheden gedetineerd zijn een zekere compensatie kunnen krijgen in de vorm van vervroegde vrijlating. Ook klagers zijn daardoor bijna een jaar eerder vrijgekomen. Het Hof is van oordeel dat het systeem zodanig is ingericht dat daardoor een toereikende compensatie is gegeven. Nu Roemenië met het aannemen van deze wet bovendien in feite heeft erkend dat er in het geval van klagers een schending was, kunnen klagers zich geen slachtoffer meer noemen in de zin van art. 34 EVRM. De zaak is niet-ontvankelijk ratione personae.

Astruc t. Frankrijk, EHRM 15 april 2020 (ontv.), nr. 5499/15

Een klager heeft tijdens zijn voorarrest veel goederen de gevangenis binnen weten te smokkelen. Om te kunnen achterhalen hoe hij dat deed is hij tijdelijk in isolatie geplaatst. Bezwaren van klager daartegen zijn ongegrond verklaard. Gelet op de doelstelling van de isolatie, de goede gezondheid van klager en de geboden procedurele waarborgen, is het Hof van oordeel dat artikel 3 EVRM niet is geschonden. De zaak is niet-ontvankelijk wegens kennelijke ongegrondheid van de klacht.

Shmelev e.a. t. Rusland, EHRM 17 maart 2020 (ontv.), nr. 41743/17

Naar aanleiding van een pilotuitspraak van het EHRM over de gevangenisomstandigheden in Rusland heeft Rusland in januari 2020 een Compensatiewet geïntroduceerd. Het Hof beoordeelt of die Compensatiewet in beginsel voldoende rechtsherstel kan bieden aan mensen in voorarrest en gevangenen na veroordeling. Dit zal inderdaad zo zijn voor de mensen die inmiddels weer zijn vrijgelaten uit voorarrest; hun zaken zijn niet-ontvankelijk wegens niet-uitputting van rechtsmiddelen. Voor de klagers die nog in voorarrest zitten, of klagers die na veroordeling gevangen hebben gezeten of nog zitten, gelden in sommige gevallen andere maatregelen waarvan nog niet duidelijk is of ze toereikend zijn; daarover kan het Hof nu nog geen uitspraak doen.

Jeanty t. België, EHRM 31 maart 2020, nr. 82284/17

Een suïcidale arrestant met psychische klachten is in voorarrest gehouden zonder behandeling. Hij heeft verschillende pogingen tot zelfmoord gedaan tijdens het voorarrest, maar de bewakers hebben die kunnen verijdelen. Het Hof is met 4 tegen 3 stemmen van oordeel dat dit laatste laat zien dat het recht op leven (art. 2 EVRM) in dit geval niet is geschonden. Wel is sprake van een schending van art. 3 EVRM, nu de combinatie van omstandigheden in deze zaak maakt dat het voorarrest klager een ernstige mate van leed en gevoelens van inferioriteit, angst en vernedering moet hebben opgeleverd.

Ibrahimov en Mammadov t. Azerbeidzjan, EHRM 13 februari 2020, nrs. 63571/16 en 5 andere, ECLI:CE:ECHR:2020:0213JUD006357116

Twee leden van een NGO hebben protestleuzen op een standbeeld gespoten. Zij zijn vervolgens strafrechtelijk vervolgd en veroordeeld wegens drugsbezit. Het Hof oordeelt dat onvoldoende is gebleken dat hun arrestatie daadwerkelijk op een redelijke verdenking van drugshandel was gebaseerd, zodat dit in strijd is met art. 5 EVRM. Het Hof acht daarnaast art. 18 EVRM geschonden omdat het in de omstandigheden van het geval waarschijnlijk is dat de vervolging door politieke motieven was ingegeven. Om vergelijkbare redenen oordeelt het dat ook de vrijheid van meningsuiting (art. 10 EVRM) is geschonden.

Bayram t. Turkije, EHRM 4 februari 2020, nr. 7087/12, ECLI:CE:ECHR:2020:0204JUD000708712

Een gevangene met een zware lichamelijke handicap die maakte dat hij in een rolstoel zat, heeft zich gedurende 17 maanden niet zelfstandig in de gevangenis kunnen bewegen; hij was afhankelijk van andere gevangenen om hem de trap tussen twee leefruimten op en af te dragen en voor zijn persoonlijke verzorging. Het Hof constateert conform vaste rechtspraak dat dit een schending oplevert van art. 3 EVRM.

Alexandru Marian Iancu t. Roemenië, EHRM 4 februari 2020, nr. 60858/15, ECLI:CE:ECHR:2020:0204JUD006085815

Een rechter die betrokken is geweest bij de beoordeling van twee afzonderlijke strafzaken over eenzelfde feitencomplex en met dezelfde verdachte (namelijk klager) heeft zich zonder succes geprobeerd te verschonen. Het EHRM overweegt dat er in de zaak geen omstandigheden waren die objectieve twijfel aan de onpartijdigheid van de rechter konden rechtvaardigen en concludeert dat art. 6 lid 1 EVRM niet is geschonden.

Strazimiri t. Albanië, EHRM 21 januari 2020, nr. 34602/16, ECLI:CE:ECHR:2020:0121JUD003460216

Bij gebrek aan een passende instelling voor gedwongen opname en behandeling van psychiatrische delinquenten is klager in een reguliere gevangenis gedetineerd, waar hij geen therapeutische behandeling krijgt. Dit levert een schending op van art. 3 EVRM. De strafinrichting maakte bovendien geen deel uit van het gezondheidszorgsysteem, hetgeen in strijd is met het nationale recht; daarmee is ook art. 5 lid 1 (e) EVRM geschonden. Onder art. 46 EVRM beveelt het Hof Albanië aan om de faciliteiten structureel te verbeteren en om voor klager zo snel mogelijk te zorgen voor een passende inrichting en therapie.

Sukachov t. Oekraïne, EHRM 30 januari 2020, nr. 14057/17, ECLI:CE:ECHR:2020:0130JUD001405717

Gelet op de structurele problemen van overbevolking in detentieinrichtingen in Oekraïne en het ontbreken van voldoende preventieve en compensatoire rechtsmiddelen, besluit het Hof een pilotprocedure tegen Oekraïne te starten. Binnen 18 maanden moet Oekraïne een aantal voldoende effectieve rechtsmiddelen in het leven roepen. Daarnaast moeten maatregelen worden getroffen om de leefruimte voor gevangenen te vergroten (bijvoorbeeld door het terugbrengen van het aantal voorlopig gehechten) en de gevangenisomstandigheden te verbeteren.

J.M.B. e.a. t. Frankrijk, EHRM 30 januari 2020, nr. 9671/15, ECLI:CE:ECHR:2020:0130JUD000967115

In verschillende Franse gevangenissen, met name in overzeese gebieden, is op grote schaal sprake van overvolle cellen en slechte leef- en hygiënische omstandigheden. Het Hof constateert om die reden een schending van art. 3 EVRM. Daarnaast bestaat er weliswaar een procedure om te kunnen klagen over slechte omstandigheden, maar het Hof stelt vast dat die vooralsnog niet heeft geleid tot daadwerkelijke verbeteringen. Dit betekent dat het als preventief rechtsmiddel niet voldoet aan de eisen van art. 13 EVRM. Ten aanzien van beide punten beveelt het Hof onder art. 46 aan om algemene verbetermaatregelen te treffen.