UAB Profarma en UAB Bona Diagnosis t. Litouwen, EHRM 7 januari 2024, nrs. 46264/22 en 50184/22

In het begin van de coronapandemie in 2020 was het Litouwse ministerie van volksgezondheid met grote haast op zoek naar beschermingsmiddelen en sneltests. Twee ondernemingen boden een grote partij sneltests aan tegen een bedrag dat miljoenen boven de marktwaarde lag. Na een gemankeerde aanbestedingsprocedure werd een contract gesloten, maar dat is later nietig verklaard vanwege onder meer kwade trouw bij de ondernemingen. Deze zijn tot restitutie van het bedrag boven de marktwaarde verplicht. Het EHRM ziet daarin een inbreuk op het eigendomsrecht, maar acht de nietigverklaring en restitutieplicht niet onredelijk en ook niet in strijd met art. 1 EP EVRM.

X e.a. t. Slovenië, EHRM 19 december 2024, nrs. 27746/22 en 28291/22

Na een vechtscheiding zijn de kinderen toegewezen aan de moeder, maar later heeft de rechter besloten dat ze toch bij de vader, Y, zouden moeten wonen. Tegen de zin van de kinderen zijn zij door een deurwaarder naar Y overgebracht. Het Hof oordeelt dat, tegen de toewijzingsregels in, steeds dezelfde rechter is toegewezen aan deze zaak. Daardoor is het recht op beoordeling door een bij wet ingesteld gerecht (art. 6 EVRM) geschonden. Daarnaast heeft de rechter in strijd met art. 8 EVRM onvoldoende rekening gehouden met de belangen van de kinderen en heeft deze diverse beoordelingsfouten gemaakt.

A.P. t. Oostenrijk, EHRM 26 november 2024, nr. 1718/21

T.P. moest tijdens zijn militaire dienstplicht deelnemen aan een ‘hittemars’. Tijdens de mars raakte hij onwel en een paar uur later overleed hij. De doodsoorzaak is niet helemaal vast komen te staan, maar was waarschijnlijk een acute bloedvergiftiging. Daarom heeft geen strafvervolging plaatsgevonden. Het EHRM stelt vast dat het onderzoek effectief en zorgvuldig is geweest, en dat het ook niet mogelijk was geweest om de doodsoorzaak en daarmee de causale relatie met de hittemars met grotere zekerheid vast te stellen. Ook is voldoende gedaan om T.P.’s leven te beschermen. Art. 2 EVRM is dan ook niet geschonden.

Clipea en Grosu t. Moldavië, EHRM 19 november 2024, nr. 39468/17

Clipea en Grosu lijden allebei aan een geestelijke aandoening waarvoor zij een psychiatrische behandeling ondergaan. Ze zijn daarbij verschillende keren vrijwillig opgenomen in een psychiatrisch ziekenhuis, maar na de opname zijn zij steeds aan vrijheidsbeperkingen onderworpen. Ook waren de hygiënische en leefomstandigheden in het ziekenhuis zeer slecht. Het EHRM oordeelt dat daardoor art. 3 EVRM is aangetast. Nu de autoriteiten lijken te hebben aangenomen dat psychiatrische patiënten minder eisen stellen aan hun leefomstandigheden en hun mening bovendien niet serieus is gehoord, is bovendien sprake van discriminatie op basis van geestelijke handicap, in strijd met art. 14 EVRM.

Commissie t. Tsjechië, HvJ EU (GK) 19 november 2024, zaak C-808/21

EU-burgers die niet de Tsjechische nationaliteit hebben, maar wel in Tsjechië verblijven, kunnen daar geen lid worden van een politieke partij. In een inbreukprocedure overweegt het HvJ EU dat art. 22 VWEU, gelezen in samenhang met art. 12 Hv, inhoudt dat het voor niet-onderdanen niet moeilijker mag zijn dan voor onderdanen om toegang te hebben tot de nationale middelen voor uitoefening van hun actieve en passieve kiesrecht. Dat is bij een verbod als dit wel het geval, ook vanwege het belang van politieke partijen voor bijvoorbeeld kandidaatstelling. Hiervoor kan geen rechtvaardiging worden gevonden in respect voor de nationale identiteit.

Ferrero Quintana t. Spanje, EHRM 26 november 2024, nr. 2669/19

Ferrero Quintana wilde politieagent worden in Baskenland, maar daarvoor was een leeftijdsgrens van 35 jaar gesteld. Volgens de regering is die grens nodig omdat de operationele taken van de politie een goede fysieke conditie vergen en er steeds nieuwe, jonge agenten nodig zijn om het zwaarste werk te kunnen uitvoeren. Het EHRM ziet voldoende relatie tussen leeftijd en fysieke geschiktheid om deze redenering aanvaardbaar te achten. Daar komt bij dat de staat een ruime margin of appreciation heeft en beter dan het Hof in staat is om de noodzaak van leeftijdsgrenzen te beoordelen. Geen schending van art. 1 P12 EVRM.

Justine t. Frankrijk, EHRM 21 november 2024, nr. 78664/17

In een erfrechtelijk geschil is op zeker moment cassatieberoep ingesteld bij de Franse Hoge Raad, maar daarbij is een verkeerd arrest als het betwiste arrest overgelegd. Op die grond is het cassatieberoep niet-ontvankelijk verklaard. Het Hof overweegt dat het hier gaat om een heel kleine fout die het procesverloop en de goede rechtsbedeling niet heeft belemmerd. Deze fout had bovendien gemakkelijk kunnen worden gerepareerd. Nu ook nog laat in de procedure de niet-ontvankelijkheid is vastgesteld, oordeelt het Hof dat sprake is geweest van onnodig formalisme, in strijd met het recht op toegang tot de rechter (art. 6 lid 1 EVRM).

Klaudia Csikós t. Hongarije, EHRM 28 november 2024, nr. 31091/16

Een journalist heeft ontdekt dat gesprekken zijn afgeluisterd die zij voerde met een bron, T., die vervolgens strafrechtelijk is veroordeeld voor het delen van vertrouwelijke informatie. Zeker omdat deze zaak betrekking heeft op journalistieke bronnen, is de inzet van aftapinstrumenten alleen in zeer uitzonderlijke gevallen toelaatbaar. In dit geval is een aantal procedurele waarborgen (notificatie, rechtsbescherming) niet geboden en is bovendien geen afweging gemaakt waarbij rekening is gehouden met het chilling effect voor de journalistieke vrijheid. Daardoor is art. 10 EVRM geschonden.

Kotov t. Rusland, EHRM 26 november 2024, nrs. 49282/19 en 50346/19

Kotov is veroordeeld tot vier jaar gevangenisstraf (later verlaagd tot anderhalf jaar) omdat hij zich herhaaldelijk schuldig had gemaakt aan het organiseren van niet-geautoriseerde protesten. Het EHRM oordeelt dat hieraan een onvoorzienbaar ruime wetsinterpretatie ten grondslag lag, dat ten onrechte bij de veroordeling geen rekening is gehouden met de demonstratie- en uitingsvrijheid, dat er een groot chilling effect kan zijn, en dat de opgelegde sanctie zeer disproportioneel is in het licht van het nagestreefde doel. Dit schendt art. 11 EVRM. Daarnaast stelt het Hof op grond van in een bijlage opgesomde vaste rechtspraak talrijke andere EVRM-schendingen vast.

Ministerstvo na vatreshnite raboti, HvJ EU 28 november 2024, zaak C-80/23

In het kader van een strafrechtelijk onderzoek wil de bevoegde rechter verdachte V.S. verplichten tot het afgeven van biometrische en DNA-gegevens. Het HvJ EU overweegt dat het opleggen van zo’n verplichting in het licht van art. 47 en 48 Hv gerechtvaardigd kan zijn, maar dat wel moet worden onderzocht of de verwerking van deze bijzondere persoonsgegevens strikt noodzakelijk is. Dat onderzoek moet worden uitgevoerd door de bevoegde autoriteiten; het is niet voldoende dat dit vervangen wordt door een rechterlijke beoordeling in het kader van het onder dwang verzamelen van gegevens.