A.M. t. Noorwegen, EHRM 24 maart 2022, nr. 30254/18

A.M. en E.B. hebben via een Amerikaanse draagmoeder kind X gekregen, waarvan A.M.’s moederschap naar Texaans recht werd bevestigd. Naar Noors recht kon dit moederschap echter niet worden erkend zonder formele adoptie. Nu de relatie tussen E.B. en A.M. inmiddels was verbroken, heeft E.B. de daarvoor benodigde toestemming geweigerd. Nationale rechters hebben het moederschap van A.M. dan ook niet erkend. Het EHRM ziet hierin geen schending van art. 8 EVRM, onder meer gelet op de in wetgeving vastgelegde ethische bezwaren tegen draagmoederschap en vanwege de zorgvuldige beoordeling van de zaak door de Noorse rechters.

Autorité des marchés financiers (AMF), HvJ EU 15 maart 2022, zaak C-302/20

Bij het schrijven van een column over marktgeruchten heeft A informatie gegeven aan twee personen die vervolgens op basis van die informatie hebben gehandeld met voorwetenschap. De vraag is of hier sprake was van openbaarmaking van informatie ‘ten behoeve van journalistieke doeleinden’ in de zin van verordening nr. 596/2014. Het HvJ legt deze verordening uit in het licht van de vrijheid van meningsuiting (art. 11 Hv). Het beantwoordt de voorgelegde vraag positief, nu ook informatievergaring en verificatie kunnen behoren tot journalistieke werkzaamheden.

Bjarki H. Diego t. IJsland, EHRM 15 maart 2022, nr. 30965/17

Tijdens de IJslandse bankencrisis in 2008 is de Kaupþing-bank failliet verklaard. De directeur van de leningendivisie is daarop in een strafrechtelijk onderzoek betrokken en later veroordeeld wegens fraude. In hoger beroep was een raadsheer betrokken die aandelen had gehad in Kaupþing. Het EHRM acht de waarde daarvan (140 euro) zo laag dat de onpartijdigheid niet is geschonden. Wel is inbreuk gemaakt op klagers verdedigingsrechten doordat hij zonder advocaat is verhoord, in het verhoor mogelijk belastende uitspraken heeft gedaan, en hem te weinig informatie is gegeven over de verdenkingen. Schending art. 6 lid 1 en 3 EVRM.

bpost NV, HvJ EU 22 maart 2022, zaak C-117/20

Het Belgische postbedrijf bpost heeft in 2010 een nieuw tariefsysteem ingevoerd. In verband daarmee hebben eerst de regelgevende instantie voor de postsector en daarna de mededingingsautoriteit boetes opgelegd. Het HvJ EU oordeelt dat in een dergelijk geval het ne bis in idem-beginsel van toepassing kan zijn. Het cumulatief opleggen van sancties kan niettemin gerechtvaardigd zijn als het doel van de sancties verschillend is, wat in dit geval aan de orde lijkt te zijn. Wel moet de uiteindelijke gecumuleerde sanctieoplegging evenredig zijn. Het HvJ reikt verschillende criteria aan om deze evenredigheid te bepalen.

C.E. e.a. t. Frankrijk, EHRM 24 maart 2022, nrs. 29775/18 en 29693/19

Twee lesbische stellen hebben met behulp van een donor respectievelijk technologische reproductieve middelen (ART) een kind gekregen; daarna zijn zij uit elkaar gegaan. De co-moeders klagen erover dat zij weliswaar gezamenlijke ouderlijke macht hebben, maar geen mogelijkheden hebben om hun kinderen te erkennen. Het Hof wijst erop dat in Frankijk inmiddels nieuwe wetgeving bestaat waardoor formele erkenning van door ART geboren kinderen mogelijk is. Ook bij donorkinderen is inmiddels in bepaalde, in dit geval geldende omstandigheden vestiging van juridische relaties via adoptie mogelijk. Dit maakt dat art. 8 EVRM in geen van beide gevallen is geschonden.

Christian Religious Organization of Jehovah’s Witnesses in the NKR t. Armenië, EHRM 22 maart 2022, nr. 41817/10

In de (door separatisten bezette) Armeense regio Nagorno Karabach zijn sinds 1993 de Jehova’s Getuigen als religieuze groepering actief. Pogingen om zich te laten registreren als religieuze organisatie – zoals verplicht onder nieuwe wetgeving – slagen echter niet. Het EHRM houdt Armenië verantwoordelijk voor het handelen in de regio. De registratieweigering was duidelijk ingegeven door vooroordelen en niet door feitelijk onderbouwde bezwaren. Dat Jehova’s Getuigen niet in het leger mogen dienen en daardoor een bedreiging zouden vormen voor de nationale veiligheid is niet relevant, nu dit volgens art. 9 lid 2 EVRM geen toegelaten beperkingsgrond is. Schending art. 9 EVRM.

Communauté genevoise d’action syndicale (CGAS) t. Zwitserland, EHRM 15 maart 2022, nr. 21881/20

Ter bestrijding van de coronapandemie heeft in Zwitserland van 16 maart tot 30 mei 2020 een volledig verbod op samenkomsten (inclusief demonstraties) gegolden, waarbij sancties tot drie jaar gevangenisstraf konden worden opgelegd. Hoewel het EHRM de urgentie en noodzaak van vergaande maatregelen in de beginperiode van de pandemie begrijpt, oordeelt het dat de nationale rechter de proportionaliteit van deze zeer vergaande, algemene en relatief langdurige maatregel niet heeft kunnen toetsen. Ook heeft Zwitserland art. 15 EVRM niet ingeroepen. Met 4 stemmen tegen 3 oordeelt het Hof dat art. 11 EVRM daarom is geschonden.

Dan Voilescu t. Roemenië, EHRM 22 februari 2022 (ontv), nr. 493/15

Een bekende zakenman en politicus is strafrechtelijk vervolgd en veroordeeld wegens witwassen en corruptie. Hiervoor was veel media-aandacht, waarbij onder meer de Roemeense president zich over de zaak heeft uitgesproken. Die uitspraken waren volgens het Hof duidelijk niet in strijd met de onschuldpresumptie (art. 6 lid 2 EVRM). Het Hof oordeelt verder dat er geen aanwijzingen zijn in de zaak dat de vervolging politiek zou zijn gemotiveerd, zodat ook art. 18 EVRM niet is geschonden. De zaak is dan ook kennelijk ongegrond en daarmee niet-ontvankelijk.

Gonçalves Monteiro t. Portugal, EHRM 15 maart 2022, nr. 65666/16

In 2006 is een 18-jarig meisje met psychische problemen verdwenen. De politie heeft geprobeerd haar op te sporen, maar zij bleek onvindbaar; in 2014 is het onderzoek gestaakt. Het EHRM stelt vast dat er een uitgebreid onderzoek is ingesteld zodra duidelijk was dat er door de psychische problemen een risico bestond voor leven en gezondheid van het meisje. Daarmee is de staat zijn materiële verplichtingen onder art. 2 EVRM voldoende nagekomen. Het latere onderzoek werd echter steeds minder grondig, volledig en snel, waardoor belangrijk materieel bewijs gemist kan zijn. In procedureel opzicht is art. 2 EVRM daarom wel geschonden.

Olkhovik e.a. t. Rusland, EHRM 22 februari 2022 (ontv.), nr. 11279/17

In Rusland zijn er veel gevallen waarin mensen appartementen van derden hebben gekocht, die vervolgens worden teruggevorderd door de staat zonder dat daarvoor compensatie wordt betaald. Sinds januari 2020 bestaat er een nieuw rechtsmiddel, waardoor mensen alsnog compensatie kunnen claimen. Het EHRM oordeelt dat dit een toereikend rechtsmiddel is dat moet worden uitgeput, zodat de onderhavige zaak niet-ontvankelijk is. Blijkens parallelzaak Nikitin t. Rusland (EHRM 15 maart 2022, nr. 8051/20, ECLI:CE:ECHR:2022:0315JUD000805120) is dit anders als het rechtsmiddel niet toegankelijk is. In die zaak vindt het Hof een schending van art. 1 EP en kent het zelf een schadevergoeding toe.