D.K. t. Italië, EHRM 1 december 2022, nr. 14260/17

D.K. is naar haar zeggen langdurig seksueel misbruikt. Zij heeft daarvan op 21-jarige leeftijd aangifte gedaan. De aangifte is wel onderzocht, maar uiteindelijk is geen verder onderzoek ingesteld omdat de kwestie was verjaard: naar Italiaans recht had D.K. binnen drie maanden na het bereiken van meerderjarigheid aangifte moeten doen. Het EHRM acht het handhaven van een dergelijke termijn niet onredelijk. Bovendien is in deze zaak wel wat onderzoek verricht. Zeker nu de Conventie van Lanzarote nog niet in werking was getreden, heeft Italië volgens het EHRM niet in strijd met zijn verplichtingen onder art. 3 EVRM gehandeld.

G.M. e.a. t. Moldavië, EHRM 22 november 2022, nr. 44394/15

Drie vrouwen die vanwege een geestelijke beperking zijn opgenomen in een neuropsychiatrische instelling zijn daar verkracht door een arts. Toen bleek dat ze zwanger waren zijn ze gedwongen een abortus te ondergaan en is (waarschijnlijk) bij de operatie zonder hun medeweten en instemming een spiraaltje geplaatst. Het EHRM stelt vast dat in Moldavië niet de nodige bescherming bestaat van de autonomie en vrijheid van kwetsbare vrouwen met een geestelijke beperking. Daardoor en door de gedwongen abortussen en anticonceptie is art. 3 EVRM geschonden. Ook is te weinig gedaan om de feitenrelazen van de vrouwen te onderzoeken.

Luxembourg Business Registers, HvJ EU 22 november 2022, gev. zaken C-37/20 en C-601/20

In 2018 is een richtlijn vastgesteld die lidstaten ertoe verplicht om publieke toegang te bieden tot bepaalde informatie over uiteindelijk begunstigden van ondernemingen. Doel daarvan is om een omgeving te creëren waarin witwassen en terrorismefinanciering worden bemoeilijkt. Het HvJ benadrukt dat de toegankelijkheid van deze informatie een ernstige inmenging vormt in art. 7 en 8 Hv. Het is niet aangetoond dat het publiek maken strikt noodzakelijk is om het gestelde doel te bereiken of dat er een goede afweging is gemaakt tussen het doel en de geraakte grondrechten. Gelet daarop verklaart het Hof de betreffende richtlijnbepaling ongeldig.

Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid (Éloignement – Cannabis thérapeutique) HvJ EU 22 november 2022, zaak C-69/21

Een derdelander wordt in Nederland behandeld voor leukemie met cannabis als pijnbestrijding. Zijn asielverzoek is afgewezen. De vraag is of hij kan worden verwijderd, nu duidelijk is dat in Rusland dezelfde pijnbestrijding niet beschikbaar is. Volgens het HvJ EU is verwijdering niet mogelijk als er een reëel risico is dat de veroorzaakte pijn bij terugkeer aanzienlijk, op onomkeerbare wijze en snel zal toenemen. Een lidstaat mag geen strikte termijn vaststellen waarbinnen de toename van de pijn moet intreden. Verder moet de lidstaat de gezondheidstoestand en de ontvangen zorg mede in aanmerking nemen bij de beoordeling of de verwijdering aanvaardbaar is.

A e.a. t. IJsland, EHRM 15 november 2022, nr. 25133/20

Vanwege vermoedens van huiselijk geweld en seksueel misbruik is een vader strafrechtelijk vervolgd, maar hij is vanwege ontbrekend bewijs vrijgesproken. Later is zowel hem als de moeder de ouderlijke macht ontzegd omdat zij de kinderen niet goed konden verzorgen. Het EHRM oordeelt dat de nationale autoriteiten op basis van een zorgvuldige beoordeling van veel rapporten hebben gehandeld in het belang van de kinderen. De beslissing was bovendien niet onomkeerbaar en er waren genoeg procedurele waarborgen. Dat de moeder wel een omgangsregeling had, maar de vader niet, acht het Hof niet onredelijk. Art. 8 EVRM is niet geschonden.

Aygün t. België, EHRM 8 november 2022, nr. 28336/12

Na de moord op hun twee zoons wilden de ouders – van Turkse afkomst – hen in Turkije een islamitische begrafenis geven. Zij kregen echter geen toestemming om de lichamen over te brengen vanwege het lopende strafrechtelijk onderzoek. Daardoor heeft het 2,5 jaar geduurd voor de zoons konden worden begraven. Het EHRM wijst erop dat het recht op privéleven en religie hier botsen met het recht op een eerlijk proces. Uiteindelijk acht het doorslaggevend dat de ouders geen goede mogelijkheden hadden om de initiële weigering te laten herzien. Daardoor zijn art. 8 en 9 EVRM geschonden.

Ayuso Torres t. Spanje, EHRM 8 november 2022, nr. 74729/17

Een militair die ook hoogleraar is, heeft tijdens een op de televisie uitgezonden debat kritische stellingen ingenomen over de Spaanse Grondwet en democratie. Er is daarom een tuchtzaak tegen hem gestart, maar die is beëindigd vanwege verjaring. Wel merkte de tuchtcommissie op dat klagers uitspraken de grenzen van de uitingsvrijheid hadden overschreden. Het EHRM stelt vast dat dit obiter dictum een ‘chilling effect’ kon hebben, zodat art. 10 EVRM is geraakt. Nu klager zich primair als hoogleraar uitsprak en de uitingen geen schade aanrichtten, was de impliciete waarschuwing in de tuchtuitspraak niet verenigbaar met art. 10 EVRM.

Bakirdzi en E.C. t. Hongarije, EHRM 10 november 2022, nrs. 49636/14 en 65678/14

De Hongaarse kieswet bevat een speciale regeling om verkiezing van kandidaten van nationale minderheden in het parlement te bevorderen. Mensen die zichzelf hebben laten registreren als nationale-minderheidskiezer kunnen daarbij specifiek op een nationale-minderheidslijst stemmen, waarvoor een lagere kiesdrempel geldt. Zij kunnen daarentegen niet op andere lijsten stemmen. In de praktijk is het aantal geregistreerde nationale-minderheidskiezers zo laag dat geen van de kandidaten ooit vertegenwoordigd kan worden. Het EHRM acht de regeling daarom contraproductief en in strijd met het kiesrecht en discriminatieverbod, zoals beschermd door art. 3 EP EVRM en art. 14 EVRM.

Delta Stroy 2003, HvJ EU 10 november 2022, zaak C-203/21

De bestuurder van een onderneming wordt strafrechtelijk vervolgd vanwege btw-ontduiking. Nog voor hij is bestraft, wordt daarnaast verzocht om aan de onderneming een financiële boete op te leggen omdat zij een vermogensvoordeel zou hebben verkregen als gevolg van het gepleegde strafbare feit. Zo’n regeling betekent volgens het HvJ EU dat de nationale rechter moet uitgaan van de premisse dat er een strafbaar feit is gepleegd, zonder dat hij dat nader kan onderzoeken. Dit komt in strijd met de onschuldpresumptie, zoals beschermd door art. 48 Hv en art. 6 EVRM. Een dergelijke regeling is dan ook niet toelaatbaar.

Dahman Bendhiman t. Spanje, EHRM 15 november 2022, nr. 48512/20

Wegens onbetaalde huur is men – na een gerechtelijke procedure – voornemens klager uit zijn woning te zetten. Klagers beroep tegen dit vonnis wordt afgewezen vanwege het feit dat hij de onbetaalde huur niet heeft gestort, zoals de wet voorschrijft om een dergelijk beroep in behandeling te nemen. Met een beroep op art. 6 EVRM klaagt hij hierover bij het Hof, stellend dat vanwege zijn financiële situatie hij de openstaande huur niet kon betalen, en hierdoor zijn recht op toegang tot de rechter werd geschonden. Het Hof is het met klager eens dat deze voorwaarde een beperking oplevert van het recht op toegang tot de rechter. Het doel daarvan is echter bescherming van crediteuren en voorkoming van overmatig gebruik van hogerberoepsprocedures. Het Hof acht dit niet onredelijk. Geen schending van art. 6 EVRM.