Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid (Femmes s’identifiant à la valeur de l’égalité entre les sexes), HvJ EU (GK) 11 juni 2024, zaak C-646/2

K en L zijn jonge Iraanse asielzoeksters wier asielverzoeken zijn afgewezen. Zij stellen dat zij als vrouwen vanwege hun ‘verwestersing’ bijzondere risico’s lopen bij terugkeer naar Irak. Het HvJ EU oordeelt dat vrouwen geacht kunnen worden te behoren tot een ‘bepaalde sociale groep’ in de zin van richtlijn 2011/95 als zij zich daadwerkelijk vereenzelvigd hebben met de fundamentele waarde van gelijkheid tussen mannen en vrouwen en die fundamentele overtuiging in het land van herkomst als afwijkend zou worden beschouwd. Als er dan een risico is van repercussies van genderspecifieke aard, kan het nodig zijn om asiel te verlenen.

T.V. t. Kroatië, EHRM 11 juni 2024, nr. 47909/19

V.D. leed aan schizofrenie en verliet op zeker moment in verwarde toestand de kliniek waar hij werd behandeld. Na een incident werd de politie gewaarschuwd, die V.D. probeerde op te pakken. V.D. werd daarbij gewelddadig en verwondde zichzelf, waarop de politie hem tegen de grond werkte en een tijdlang vasthield. In een ambulance op weg naar het ziekenhuis overleed hij. Het EHRM oordeelt dat de politie zeer onzorgvuldig heeft gehandeld en dat het gebruikte geweld disproportioneel was. Daarnaast bevatte het onderzoek naar de toedracht tekortkomingen. Art. 2 EVRM is daardoor zowel in materieel als in procedureel opzicht geschonden.

Varyan t. Armenië, EHRM 4 juni 2024, nr. 48998/14

Een 18-jarige dienstplichtige was door een hartaandoening fysiek onderontwikkeld. Dat leidde tot zodanige pesterijen en mishandeling dat de jongen uiteindelijk zelfmoord pleegde. Het EHRM benadrukt dat de staat verantwoordelijk is voor het welbevinden van dienstplichtigen. In dit geval wisten de bovengeschikten van de jongen dat hij mishandeld werd en hebben ze hier onvoldoende tegen gedaan. Daardoor is de staat verantwoordelijk te houden voor het overlijden van de jongen. Nu bovendien onvoldoende zorgvuldig onderzoek is gedaan naar de zelfmoord en de vader geen vergoeding voor immateriële schade kon krijgen, zijn art. 2 (in materieel en procedureel opzicht) en 13 EVRM geschonden.

Wick t. Duitsland, EHRM 4 juni 2024, nr. 22321/19

Wick is veroordeeld tot acht jaar gevangenisstraf wegens verkrachting en geweldpleging. Vervolgens heeft hij ook in de gevangenis iemand zwaar mishandeld, wat nogmaals tot negen jaar gevangenisstraf leidde. Hij is daarbij telkens weer overgeplaatst naar andere gevangenissen met een verzwaard regime. Daartegen wilde hij opkomen, maar door onduidelijkheid over beslissingsbevoegdheden over de overplaatsingen heeft hij dat niet effectief kunnen doen. Het EHRM oordeelt dat hem daardoor een concrete en effectieve toegang tot de rechter is onthouden, in strijd met art. 6 EVRM.

Zouboulidis t. Griekenland (nr. 3), EHRM 4 juni 2024, nr. 57246/21

Zouboulidis heeft eerder bij het EHRM geprocedeerd over het ontbreken van toegang tot een rechter, waarbij het Hof hem in het gelijk heeft gesteld. Vervolgens heeft hij geprobeerd vanwege de geleden benadeling een schadevergoeding te verkrijgen. Zijn aanspraak daarop is in hoogste instantie echter afgewezen, omdat de ingeroepen bepaling niet zou strekken tot het toekennen van een recht op schadevergoeding bij onrechtmatige rechtspraak. Deze interpretatie was volgens het EHRM nieuw en kwam onverwacht, waardoor deze op gespannen voet staat met het rechtszekerheidsbeginsel. Nu deze hem opnieuw heeft afgehouden van de rechter, is art. 6 lid 1 EVRM ook nu geschonden.

Amar t. Frankrijk, EHRM 16 april 2024 (ontv.besl.), nr. 4028/23

Tegen een officier van justitie die betrokken is bij een strafrechtelijk onderzoek naar voormalig president Sarkozy is een tuchtprocedure gestart. In deze procedure is weliswaar geconcludeerd dat de officier van justitie onzorgvuldigheden heeft begaan, maar uiteindelijk is hem geen tuchtrechtelijke sanctie opgelegd. Hij heeft bij het EHRM geklaagd over onregelmatigheden in de procedure en aantasting van zijn reputatie en uitingsvrijheid. Het EHRM verklaart zijn klachten niet-ontvankelijk omdat hij door het uitblijven van een sanctie niet daadwerkelijk in zijn grondrechten is aangetast.

Contrada t. Italië (nr. 4), EHRM 23 mei 2024, nr. 2507/19

Een politiefunctionaris is eerder strafrechtelijk veroordeeld wegens betrokkenheid bij maffia-activiteiten. In 2017 werd een strafrechtelijk onderzoek ingesteld tegen een aantal anderen, waarbij klager niet zelf als verdachte werd aangemerkt. Toch werd zijn telefoon afgetapt, maar dat ontdekte hij pas na een huiszoeking. In dit soort situaties, waarbij iemands telefoon wordt afgetapt terwijl hij zelf niet direct is betrokken in een strafrechtelijk onderzoek, moet volgens het EHRM in ieder geval een adequaat en effectief rechtsmiddel voorhanden zijn. Nu dat in Italië niet het geval is, is art. 8 EVRM geschonden.

M.M. t. Frankrijk, EHRM 16 april 2024 (ontv.besl.), nr. 13303/21

De Egyptische M.M. is tijdens een demonstratie geraakt door een politiekogel. Wetende dat de Egyptische president Sisi een officieel bezoek in Frankrijk zou afleggen, heeft hij vanwege de universele jurisdictie verzocht om strafvervolging wegens onmenselijke behandeling. Zijn zaak is niet-ontvankelijk verklaard vanwege de immuniteit van Sisi als staatshoofd. Het EHRM verklaart zijn klachten over art. 3 EVRM niet-ontvankelijk omdat Frankrijk geen rechtsmacht heeft over de gebeurtenissen in Egypte. De beperking van de toegang tot de rechter acht het Hof redelijk en in overeenstemming met het internationale recht over immuniteit van staatshoofden. Ook deze klacht is niet-ontvankelijk.

Mandev e.a. t. Bulgarije, EHRM 21 mei 2024, nrs. 57002/11 en 4 andere

Van verschillende Bulgaarse verdachten zijn ‘verboden vruchten’ in beslag genomen om op die manier ongerechtvaardigde verrijking te voorkomen. Het EHRM oordeelt in lijn met zijn eerdere uitspraak in Todorov e.a. t. Bulgarije dat onvoldoende zorgvuldig is onderzocht of de in beslag genomen goederen inderdaad als gevolg van strafbare feiten zijn verworven. Dit levert een schending op van art. 1 EP EVRM, behalve in een geval waarin wel causaliteit is aangetoond. Daarnaast is art. 1 EP EVRM geschonden door de verplichting om zeer hoge griffierechten te betalen om in hoger beroep te kunnen gaan in de zaak over de inbeslagname.

Patricolo e.a. t. Italië, EHRM 23 mei 2024, nrs. 37943/17, 54009/18 en 20655/19

De cassatieberoepen van Patricolo e.a. zijn niet-ontvankelijk verklaard omdat zij niet op de juiste, geauthenticeerde manier de uitspraak in hoger beroep hebben genotificeerd bij de griffie van het Cassatiehof. Het EHRM oordeelt dat notificatievereisten op zichzelf nodig kunnen zijn voor een goede rechsbedeling. De gestelde eisen zijn weliswaar formeel, maar zeker voor met een cassatieadvocaat procederende appellanten niet onredelijk bezwarend. Problematisch is wel dat bij digitaal procederen nog steeds hoge eisen worden gesteld aan het bewijs van authenticiteit van het document. Gelet op die hoge eisen is art. 6 lid 1 EVRM toch geschonden.