Alpaslan t. Turkije, EHRM 4 juni 2024, nr. 2832/21

Alpaslan heeft bij een veiling een perceel gekocht van de Turkse spoorwegmaatschappij, maar al snel bleek dat de veiling onrechtmatig had plaatsgevonden en dat de registratie van de eigendomsoverdracht moest worden geannuleerd. Alpaslan heeft hiervoor een schadevergoeding aangeboden gekregen, maar hij vindt die ontoereikend. Het EHRM overweegt dat het in dit geval ging om het rechtzetten van een fout door de staat, die niet ten koste mag gaan van de burger. De lasten die Alpaslan te dragen heeft gekregen zijn echter niet excessief, zeker nu hij een redelijke tegemoetkoming aangeboden heeft gekregen. Geen schending van art. 1 EP EVRM.

Bersheda en Rybolovlev t. Monaco, EHRM 6 juni 2024, nrs. 36559/19 en 36570/19

In verband met een verdenking van het heimelijk en onrechtmatig opnemen van een privégesprek heeft een advocaat haar telefoon aan de politie overhandigd. Wel heeft zij eerst duizenden bestanden en gesprekken laten wissen door een IT-professional. De onderzoeksrechter heeft opdracht gegeven om de gegevens op de telefoon vergaand te doorzoeken. Daarbij is de onderzoeksrechter de grenzen van zijn bevoegdheid volgens het Hof ver te buiten gegaan. Daarnaast zijn onvoldoende waarborgen geboden om het privilege van de advocaat te kunnen beschermen. Dit levert een schending op van art. 8 EVRM.

Bosev t. Bulgarije, EHRM 4 juni 2024, nr. 62199/19

Een journalist heeft tijdens een televisie-interview de directeur van de Bulgaarse Commissie voor Financieel Toezicht beschuldigd van betrokkenheid bij witwassen en een gebrek aan professionele integriteit. Eerder heeft hij ook kritiek geuit op de professionaliteit van een rechter. Juist deze rechter werd gevraagd over de door de directeur aangezwengelde smaadzaak te oordelen. Het EHRM oordeelt dat dit leidt tot een gebrek aan onpartijdigheid in de procedure, in strijd met art. 6 EVRM. Dit partijdigheidsprobleem is zo groot dat het impliceert dat ook de uitingsvrijheid van art. 10 EVRM is geschonden: de procedure bood daarmee onvoldoende waarborgen tegen willekeur.

Cramesteter t. Italië, EHRM 6 juni 2024, nr. 19358/17

Cramesteter is in 2004 een veiligheidsmaatregel opgelegd op grond waarvan hij is ondergebracht in een justitiële psychiatrische inrichting. Deze maatregel is in de loop van de tijd steeds verlengd, maar op zeker moment is nieuwe wetgeving aangenomen die de maximale duur van zo’n veiligheidsmaatregel op acht jaar bepaalt. Klager wordt op grond daarvan uiteindelijk in vrijheid gesteld, maar dat gebeurde pas toen de nieuwe wet al een tijd in werking was. Dit is ook al onrechtmatig geacht door de nationale rechter, wat voor het EHRM reden is om een schending van art. 5 lid 1 EVRM aan te nemen.

Cvikova t. Slowakije, EHRM 13 juni 2024, nrs. 615/21, 9427/21 en 36765/21

Een rechter is op verdenking van betrokkenheid bij grootschalige georganiseerde corruptie in voorarrest genomen. Het EHRM acht dat op zichzelf aanvaardbaar, gelet op de ernst van de verdenking en het risico van collusie. Er was echter geen rechtvaardiging voor het na vier maanden nog verlengen van het voorarrest. Bovendien is het voorarrest destijds verlengd op gronden die het openbaar ministerie niet zelf had aangevoerd en waarop klaagster ook niet heeft kunnen reageren. Daardoor is het beginsel van ‘equality of arms’ aangetast. Dit levert een schending op van art. 5 lid 3 en lid 4.

Dániel Karsai t. Hongarije, EHRM 13 juni 2024, nr. 32312/23

Een mensenrechtenjurist met ALS wil voorkomen dat hij na ondraaglijk lijden en met groot autonomieverlies komt te overlijden. Hulp bij zelfdoding door een arts (‘PAD’) is in Hongarije echter verboden. Het gaat hier volgens het Hof om een moreel en ethisch uiterst gevoelige kwestie waarover tussen de staten sterk verschillende meningen bestaan. Er zijn goede argumenten te geven tegen het toestaan van PAD en het lijden kan via palliatieve zorg worden verminderd. Daarom levert een volledig verbod geen schending op van art. 8 jo. 14 EVRM. Dat het weigeren van een levensverlengende behandeling wel is toegestaan, maakt dit niet anders.

Kokëdhima t. Albanië, EHRM 11 juni 2024, nr. 55159/16

Kokëdhima is in 2013 verkozen tot lid van het Albanese parlement. Hij was op dat moment enig aandeelhouder van een onderneming die veel inkomsten verwierf uit contracten met overheidspartijen. Hij deed navraag over de onverenigbaarheid daarvan, maar kreeg geen duidelijk antwoord. Na een half jaar verkocht hij alsnog zijn aandelen. Na onderzoek werd hem vanwege belangenverstrengeling zijn zetel ontnomen. Het EHRM oordeelt dat de daarbij gegeven uitleg aan de Albanese grondwet niet onverwacht was; Kokëdhima had zelf kunnen weten dat sprake was van belangenverstrengeling. Gelet daarop is art. 3 EP EVRM niet geschonden doordat hem zijn zetel is ontnomen.

L.T. t. Oekraïne, EHRM 6 juni 2024, nr. 13459/15

Tegen L.T. liep een strafzaak. In het kader daarvan is zij psychiatrisch onderzocht en daarbij is paranoïde schizofrenie vastgesteld. Zij is (mede daardoor) nauwelijks zelf in de strafzaak betrokken. Daarnaast disfunctioneerden de twee advocaten die haar hebben bijgestaan en had ze geen mogelijkheid om zelf hoger beroep in te stellen. Het EHRM acht deze gang van zaken kennelijk onredelijk en zeer in het nadeel van L.T.

Nealon en Hallam t. Verenigd Koninkrijk, EHRM (GK) 11 juni 2024, nrs. 32483/19 en 35049/19

In het Verenigd Koninkrijk kunnen onterecht veroordeelden een schadevergoeding krijgen, mits zij op basis van nieuw bewijs kunnen aantonen dat onomstotelijk vaststaat dat zij niet schuldig waren. Twee onterecht veroordeelden vinden dit een te zware bewijslast en stellen dat hierdoor de onschuldpresumptie is aangetast. De Grote Kamer oordeelt dat dit niet het geval is. Het gehanteerde criterium maakt niet dat bij de beoordeling van een compensatieverzoek alsnog een schuldoordeel wordt uitgesproken of wordt geïmpliceerd. Hoe verwoestend gerechtelijke dwalingen ook zijn, er is geen verplichting tot compensatie daarvan. Art. 6 lid 2 EVRM is dan ook niet geschonden.

RFE/RL Inc. e.a. t. Azerbeidzjan, EHRM 13 juni 2024, nrs. 56138/18 en 3 andere

Radio Free Europe/Radio Liberty en een aantal andere organisaties onderhouden nieuwswebsites in Azerbeidzjan. In 2017 zijn deze sites geblokkeerd, beweerdelijk omdat er oproepen tot haat, geweld en extremisme op werden geplaatst. Dit was echter op geen enkele manier concreet onderbouwd. De wetgeving was van zeer algemene aard en bij de toepassing ervan in het concrete geval werden geen redelijke procedurele waarborgen geboden. Dit alles maakt dat de blokkademaatregelen niet voldoende bij wet waren voorzien, en daarmee in strijd kwamen met art. 10 EVRM.