J.B. e.a. t. Malta, EHRM 22 oktober 2024, nr. 1766/23

J.B. en vijf anderen zijn afkomstig uit Bangladesh. Zij zijn als bootvluchtelingen in Malta aangekomen en met de gehele groep opvarenden in vreemdelingenbewaring genomen. Hoewel zij hebben gesteld minderjarig te zijn, heeft een rechtbank voor de gehele groep de rechtmatigheid van de bewaringsmaatregel bevestigd. Het EHRM constateert dat de bewaringsomstandigheden vanwege de kwetsbaarheid van de betrokkenen en de duur van de bewaring in strijd zijn met art. 3 EVRM. Daarnaast is de bewaringsmaatregel met onvoldoende aandacht voor de individuele omstandigheden opgelegd door een rechtbank waarvan de onafhankelijkheid onvoldoende vaststaat, in strijd met art. 5 lid 1 en lid 4 EVRM.

Kobaliya e.a. t. Rusland, EHRM 22 oktober 2024, nrs. 39446/16 en 106 andere

In totaal 107 NGO’s, journalisten, wetenschappers etc. hebben bij het EHRM geklaagd over de steeds verder aangescherpte Russische wetgeving over ‘foreign agents’. Die houdt nu in dat ieder individu dat enige vorm van ondersteuning uit het buitenland ontvangt, hoe onbetekenend ook, vergaande rapportage- en transparantieverplichtingen opgelegd krijgt. Het EHRM acht de wetgeving evident onevenredig en strijdig met art. 8, 10 en 11 EVRM, nu deze zeer vergaande negatieve gevolgen heeft voor de uitings- en verenigingsvrijheid en de reputatie. Het label ‘foreign agent’ is stigmatiserend en misleidend, wordt veel te snel opgelegd en leidt tot onredelijke en onnodige verplichtingen en sancties.

Kwantum Nederland en Kwantum België, HvJ EU 24 oktober 2024, zaak C-227/23

Designmeubelenfabrikant Vitra heeft een geschil met winkelketen Kwantum over de verkoop van een stoel waarop Vitra het intellectuele-eigendomsrecht heeft. Daarbij is de vraag opgekomen of – nu de ontwerpers (Eames) afkomstig zijn uit de VS – de materiële-reciprociteitsclausule van de Berner Conventie moet worden toegepast. Het HvJ EU oordeelt dat het EU-recht daaraan in de weg staat. De uitsluiting van de materiële-reciprociteitstoets is uitputtend geregeld in richtlijn 2001/29. Daarom is het niet meer aan de lidstaten om te bepalen welke uitzonderingen in het licht van art. 52 lid 1 Hv mogen worden gemaakt op art. 17 lid 2 Hv.

A.L. en E.J. t. Frankrijk, EHRM 24 september 2024 (ontv.besl.), nrs. 44715/20 en 47930/21

In 2018 is vanuit Frankrijk het netwerk ‘EncroChat’ ontmanteld, dat veel criminelen gebruikten voor informatie-uitwisseling. Door de ontsleuteling van de gegevens konden 6500 verdachten worden aangehouden, waaronder de Britse A.L. en E.J. Zij hebben bij het EHRM gesteld dat art. 8 EVRM is geschonden door het verkrijgen van toegang tot hun telefoons en gegevens door de opsporingsdiensten. Het EHRM overweegt dat zij gebruik hadden kunnen maken van in Frankrijk bestaande rechtsmiddelen, die voldoende effectief zouden zijn om op te komen tegen de dataverzameling. Dat zij in Groot-Brittannië wonen en zijn vervolgd is daarvoor niet relevant. De klacht is daarom niet-ontvankelijk.

Aghajanyan t. Armenië, EHRM 8 oktober 2024, nr. 41675/12

Een onderzoeker bij een chemische fabriek heeft een aantal keer intern zijn zorgen uitgesproken over de productie van bepaalde verfsoorten en verwerking van chemisch afval. Op zeker moment heeft hij die zorgen ook via een interview met een lokale krant gedeeld. Daarop is hij op staande voet ontslagen, omdat hij bedrijfsgeheimen had onthuld en de gegeven informatie onjuist was. Volgens het Hof was de nationale rechterlijke beoordeling van de kwestie zeer gebrekkig gemotiveerd, waarbij onder meer onvoldoende is gekeken naar het maatschappelijke belang van de onthullingen. De tekortkomingen leveren een schending op van art. 10 EVRM.

Amerisoc Center S.R.L. t. Luxemburg, EHRM 17 oktober 2024, nr. 50527/20

Na een rechtshulpverzoek vanuit Peru heeft een Luxemburgse rechter opdracht gegeven om de Luxemburgse banktegoeden van een Costa-Ricaanse onderneming in beslag te laten nemen (ten bedrage van ruim 2,6 miljoen dollar). De bank is hierover wel geïnformeerd, de onderneming zelf niet. Daardoor kon de laatste geen observaties hierover indienen. Nu de onderneming ook geen mogelijkheid heeft gehad om de redelijkheid en proportionaliteit van de inbeslagname achteraf te laten toetsen, is volgens het EHRM art. 1 EP EVRM geschonden.

Anwaltsnotarin, HvJ EU 17 oktober 2024, zaak C-408/23

In Duitsland geldt voor functies van advocaat-notaris een leeftijdsgrens van zestig jaar. Dit levert direct leeftijdsonderscheid op in de zin van richtlijn 2000/78 en art. 21 Hv, maar daarvoor kan een rechtvaardiging worden gevonden onder de richtlijn. Het HvJ EU begrijpt dat die rechtvaardiging bestaat in de wens een goede rechtsbedeling en een behoorlijke uitoefening van notariële bevoegdheden te verzekeren, en in de noodzaak te komen tot een generatievernieuwing in het notariaat. De leeftijd van zestig lijkt daarvoor passend en deze grens is niet onredelijk bezwarend, maar de nationale rechter moet onderzoeken of deze leeftijdseis echt noodzakelijk is.

Central Unitaria de Traballodores/as t. Spanje, EHRM 17 oktober 2024, nr. 49363/20

Tijdens de eerste lockdown vanwege de Covid-19-pandemie wilde een vakbond op de dag van de arbeid een demonstratie houden. Daarvoor werd de toestemming geweigerd vanwege de risico’s van verspreiding van het coronavirus. Het Hof overweegt dat de staat een ruime margin of appreciation toekomt, onder meer omdat het hier niet ging om een algemeen verbod, maar om een concrete weigering vanwege de volksgezondheid. De zaak is door nationale rechters zorgvuldig beoordeeld in het licht van de toen bestaande kennis over het virus. Dit betekent dat art. 11 EVRM niet is geschonden door de weigering.

Cesarano t. Italië, EHRM 17 oktober 2024, nr. 71250/16

Cesarano is vervolgd wegens ernstige misdrijven waarop een levenslange gevangenisstraf in isolatie stond. Na een wetswijziging kreeg hij de mogelijkheid om te kiezen voor een vereenvoudigde behandeling van zijn zaak die zou leiden tot een gevangenisstraf van maximaal dertig jaar. Hij koos daar niet voor en werd veroordeeld tot levenslang. Na hoger beroep heeft hij alsnog gekozen voor vereenvoudigde behandeling, maar dat is toen afgewezen omdat de wet inmiddels weer was aangescherpt. Gelet op de eerder geboden keuzemogelijkheid is dit volgens het EHRM niet in strijd met art. 7 en 6 EVRM.

Ararat, HvJ EU 17 oktober 2024, zaak C-156/23

Vier derdelanders hebben in 2011 in Nederland een asielverzoek ingediend, maar dat is afgewezen en er zijn terugkeerbesluiten genomen. De derdelanders zijn niet teruggekeerd, maar hebben verschillende keren, meest recent in 2019, nieuwe aanvragen gedaan. Zij stellen nu dat er door hun verwestering bij terugkeer een risico van onmenselijke en vernederende behandeling bestaat. Het HvJ EU oordeelt dat de nationale rechter gelet op het zwaarwegende belang van art. 1, 4 en 19 lid 2 Hv altijd – dus ook bij nieuwe aanvragen – en zonodig ambtshalve moet toetsen of er bij uitzetting een reëel risico is van onmenselijke of vernederende behandeling.