Contrada t. Italië (nr. 4), EHRM 23 mei 2024, nr. 2507/19

Een politiefunctionaris is eerder strafrechtelijk veroordeeld wegens betrokkenheid bij maffia-activiteiten. In 2017 werd een strafrechtelijk onderzoek ingesteld tegen een aantal anderen, waarbij klager niet zelf als verdachte werd aangemerkt. Toch werd zijn telefoon afgetapt, maar dat ontdekte hij pas na een huiszoeking. In dit soort situaties, waarbij iemands telefoon wordt afgetapt terwijl hij zelf niet direct is betrokken in een strafrechtelijk onderzoek, moet volgens het EHRM in ieder geval een adequaat en effectief rechtsmiddel voorhanden zijn. Nu dat in Italië niet het geval is, is art. 8 EVRM geschonden.

M.M. t. Frankrijk, EHRM 16 april 2024 (ontv.besl.), nr. 13303/21

De Egyptische M.M. is tijdens een demonstratie geraakt door een politiekogel. Wetende dat de Egyptische president Sisi een officieel bezoek in Frankrijk zou afleggen, heeft hij vanwege de universele jurisdictie verzocht om strafvervolging wegens onmenselijke behandeling. Zijn zaak is niet-ontvankelijk verklaard vanwege de immuniteit van Sisi als staatshoofd. Het EHRM verklaart zijn klachten over art. 3 EVRM niet-ontvankelijk omdat Frankrijk geen rechtsmacht heeft over de gebeurtenissen in Egypte. De beperking van de toegang tot de rechter acht het Hof redelijk en in overeenstemming met het internationale recht over immuniteit van staatshoofden. Ook deze klacht is niet-ontvankelijk.

Mandev e.a. t. Bulgarije, EHRM 21 mei 2024, nrs. 57002/11 en 4 andere

Van verschillende Bulgaarse verdachten zijn ‘verboden vruchten’ in beslag genomen om op die manier ongerechtvaardigde verrijking te voorkomen. Het EHRM oordeelt in lijn met zijn eerdere uitspraak in Todorov e.a. t. Bulgarije dat onvoldoende zorgvuldig is onderzocht of de in beslag genomen goederen inderdaad als gevolg van strafbare feiten zijn verworven. Dit levert een schending op van art. 1 EP EVRM, behalve in een geval waarin wel causaliteit is aangetoond. Daarnaast is art. 1 EP EVRM geschonden door de verplichting om zeer hoge griffierechten te betalen om in hoger beroep te kunnen gaan in de zaak over de inbeslagname.

Patricolo e.a. t. Italië, EHRM 23 mei 2024, nrs. 37943/17, 54009/18 en 20655/19

De cassatieberoepen van Patricolo e.a. zijn niet-ontvankelijk verklaard omdat zij niet op de juiste, geauthenticeerde manier de uitspraak in hoger beroep hebben genotificeerd bij de griffie van het Cassatiehof. Het EHRM oordeelt dat notificatievereisten op zichzelf nodig kunnen zijn voor een goede rechsbedeling. De gestelde eisen zijn weliswaar formeel, maar zeker voor met een cassatieadvocaat procederende appellanten niet onredelijk bezwarend. Problematisch is wel dat bij digitaal procederen nog steeds hoge eisen worden gesteld aan het bewijs van authenticiteit van het document. Gelet op die hoge eisen is art. 6 lid 1 EVRM toch geschonden.

Pietrzak en Bychawska-Siniarska e.a. t. Polen, EHRM 28 mei 2024, nrs. 72038/17 en 25237/18

Centraal in deze zaak staat de Poolse wetgeving over surveillance en interceptie. Deze wetgeving bevat geen notificatieplicht, waardoor het moeilijk is om als individu aan te tonen dat surveillance heeft plaatsgevonden. Het EHRM toetst de wetgeving daarom in abstracto. Rekening houdend met zijn gevestigde rechtspraakcriteria en die van het HvJ EU oordeelt het dat de Poolse wetgeving in veel opzichten tekortschiet: er is geen goed systeem van autorisatie, informatievoorziening en rechtsbescherming, te veel data worden te lang bewaard, en bij de antiterrorismewet bestaat bovendien een risico van politieke inmenging. De wetgeving is daardoor in strijd met art. 8 EVRM.

Saakashvili t. Georgië, EHRM 23 mei 2024, nrs. 6232/20 en 22394/20

De voormalige Georgische president Saakashvili is na een regimewisseling in 2013 strafrechtelijk veroordeeld vanwege betrokkenheid bij moord en het te kwader trouw verlenen van gratie aan vier (hooggeplaatste) moordenaars. Het Hof oordeelt dat de veroordeling op goede feitelijke gronden is gebaseerd en dat art. 6 EVRM niet is geschonden. Saakashvili had kunnen weten dat het feit dat hij zijn handelingen als president beging hem niet immuun zou maken voor strafvervolging, zodat art. 7 EVRM evenmin is geschonden. De stelling dat de veroordeling in strijd was met art. 18 EVRM acht het Hof volstrekt ongefundeerd.

Zarema Musayeva e.a. t. Rusland, EHRM 28 mei 2024, nr. 4573/22

Een Tsjetsjeens echtpaar, waarvan de man president was van de Hoge Raad, is in 2017 gevlucht uit vrees voor represailles vanwege hun activiteiten voor de oppositie. In 2022 werden zij onder dwang teruggebracht naar Tsjetsjenië. Daarbij werden onder meer doodsbedreigingen jegens hen geuit door de Tsjetsjeense president. Het Hof oordeelt dat de gang van zaken overduidelijke schendingen oplevert van art. 2, 3 en 6 EVRM. Bij het voorarrest was bovendien sprake van misbruik van beperkingsbevoegdheid voor politieke doelen, in strijd met art. 18 jo. art. 5 EVRM. Door interimmaatregelen niet na te leven is ook art. 34 EVRM geschonden.

A.K. t. Rusland, EHRM 7 mei 2024, nr. 49014/16

Een docente heeft op sociale media een aantal foto’s geplaatst waarop zij zoenend met andere vrouwen is te zien. Omdat de school vond dat ze daarmee immoreel gedrag toonde en de reputatie van de school had beschadigd, werd de docente ontslagen. Het EHRM overweegt dat dit een disproportionele maatregel is, nu geen van de foto’s als werkelijk immoreel kon worden gezien. Daarnaast is evident dat het ontslag feitelijk is ingegeven door de (uitingen van) klaagsters seksuele overtuiging. Nu geen andere, niet-discriminerende redenen voor het ontslag zijn aangevoerd, is het in strijd met art. 8 en 14 EVRM.

Biba t. Albanië, EHRM 7 mei 2024, nr. 24228/18

De elfjarige D.B. is ernstig gewond geraakt aan zijn oog toen een schoolgenoot met een katapult een projectiel op hem afvuurde. Vader Biba heeft geprobeerd de school aansprakelijk te stellen voor de geleden schade, maar de nationale rechters hebben dat afgewezen. Het Hof oordeelt dat de school verantwoordelijk was om de veiligheid van de leerlingen te beschermen. Naar Albanees recht is er een expliciete mogelijkheid om docenten aansprakelijk te stellen voor schade aan de leerlingen. Het Hof ziet niet in waarom die mogelijkheid hier niet is benut en stelt een schending vast van art. 8 EVRM.

Chelleri e.a. t. Kroatië, EHRM 16 april 2024 (ontv.besl.), nrs. 49358/22, 49562/22 en 54489/22

Sinds 1991 bestaat er een Kroatisch-Sloveens conflict over de maritieme grens in de Piranbaai. Kroatië heeft zich in 2015 eenzijdig teruggetrokken uit een arbitrage-overeenkomst tussen de beide staten en waarschuwt Sloveense vissers dat zij niet in de (gestelde) territoriale wateren van Kroatië mogen vissen. Drie vissers die dit toch hebben gedaan zijn strafrechtelijk veroordeeld, maar stellen dat zij niet konden weten dat zij illegaal handelden. Het Hof heeft geen rechtsmacht om zich uit te spreken over het internationale geschil en de geldende maritieme grenzen. Voor vissers moeten de Kroatische aanspraken niettemin bekend zijn geweest, zodat hun klacht kennelijk ongegrond is.