Oekraïne t. Rusland (inzake de Krim), EHRM (GK) 25 juni 2024, nrs. 20958/14 en 38334/18

Deze zaak betreft twee statenklachten van Oekraïne tegen Rusland na de bezetting van de Krim. Het Hof overweegt dat Rusland na annexatie het eigen, Russische recht is gaan toepassen. Volgens het internationale humanitaire recht is dit onacceptabel. Daardoor is vrijwel alle gezagsuitoefening door Rusland op de Krim ook onwettig naar EVRM-begrippen, variërend van het sluiten van televisieomroepen tot onteigeningen. Op basis van vele internationale rapporten stelt het Hof tal van officieel getolereerde administratieve praktijken vast die in strijd zijn met het EVRM. In het bijzonder doet het dit voor de structurele onderdrukking van iedere vorm van politieke oppositie.

Spisak t. Tsjechië, EHRM 20 juni 2024, nr. 13968/22

Een minderjarige man wordt verdacht van ernstige strafbare feiten. Hij wordt in voorarrest genomen vanwege recidiverisico. Hij klaagt bij het EHRM over het feit dat de voorarresttermijn in Tsjechië zes maanden bedraagt voor minderjarigen, terwijl bij volwassenen de noodzaak van voorarrest iedere drie maanden wordt herzien. Het EHRM stelt vast dat dit een duidelijk leeftijdsonderscheid oplevert ten nadele van minderjarigen, terwijl zij juist extra moeten worden beschermd. Een redelijke rechtvaardiging is voor het onderscheid niet aangevoerd, zodat het Hof het in strijd acht met art. 5 jo. 14 EVRM.

Suprun e.a. t. Rusland, EHRM 18 juni 2024, nr. 58029/12

Vijf onderzoekers die de geschiedenis van Sovjetrepressie bestuderen en enkele anderen hebben geprobeerd toegang te krijgen tot Sovjetarchieven. In alle gevallen is de toegang geweigerd. Gelet op het belang van historische waarheidsvinding besluit het Hof dat het recht op toegang tot overheidsinformatie ook geldt voor onderzoekers. In dit geval ging het om archiefinformatie over mensen die allang zijn overleden. De belangen van nazaten zijn bovendien weinig zwaarwegend. Om die reden stelt het Hof vast dat door de weigering art. 10 EVRM is geschonden.

Vlaisavljevikj t. Noord-Macedonië, EHRM 25 juni 2024, nr. 23215/21

In Noord-Macedonië moeten energiebedrijven in bepaalde gevallen een energieheffing innen van kleingebruikers. Vlaisavljevikj heeft hiervoor verschillende keren een factuur en een betalingsbevel ontvangen van bedrijf B., maar hij had geen leveringscontract met dit bedrijf of met diens rechtsvoorganger C. Hij klaagt dan ook over het bewaren en gebruiken van zijn persoonsgegevens (naam, adres) door bedrijf B. Het Hof constateert dat de persoonsgegevens in dit geval niet gebruikt kunnen zijn voor het doel van rechtmatige inning van de heffing. De nationale rechters hebben dit ten onrechte niet in hun beoordeling betrokken. Art. 8 EVRM is dan ook geschonden. 

Z t. Tsjechië, EHRM 20 juni 2024, nr. 37782/21

Z is in 2008 aangerand door een docent-priester bij een theologische faculteit. De kerkelijke autoriteiten hebben de priester gedwongen tot aftreden en de politie heeft een onderzoek ingesteld. Omdat klaagster niet heel uitdrukkelijk haar voorafgaande instemming met de seksuele handelingen heeft onthouden, is de priester niet strafrechtelijk vervolgd. Het EHRM acht deze voorwaarde niet in overeenstemming met wat bekend is over misbruik van kwetsbaarheid en machtspositie. De wetgeving is sindsdien veranderd, maar in 2008/2009 was de bescherming van slachtoffers daarmee nog onvoldoende, terwijl die ook toen wel had moeten worden geboden. Art. 3 en 8 EVRM zijn dan ook geschonden. 

Alpaslan t. Turkije, EHRM 4 juni 2024, nr. 2832/21

Alpaslan heeft bij een veiling een perceel gekocht van de Turkse spoorwegmaatschappij, maar al snel bleek dat de veiling onrechtmatig had plaatsgevonden en dat de registratie van de eigendomsoverdracht moest worden geannuleerd. Alpaslan heeft hiervoor een schadevergoeding aangeboden gekregen, maar hij vindt die ontoereikend. Het EHRM overweegt dat het in dit geval ging om het rechtzetten van een fout door de staat, die niet ten koste mag gaan van de burger. De lasten die Alpaslan te dragen heeft gekregen zijn echter niet excessief, zeker nu hij een redelijke tegemoetkoming aangeboden heeft gekregen. Geen schending van art. 1 EP EVRM.

Bersheda en Rybolovlev t. Monaco, EHRM 6 juni 2024, nrs. 36559/19 en 36570/19

In verband met een verdenking van het heimelijk en onrechtmatig opnemen van een privégesprek heeft een advocaat haar telefoon aan de politie overhandigd. Wel heeft zij eerst duizenden bestanden en gesprekken laten wissen door een IT-professional. De onderzoeksrechter heeft opdracht gegeven om de gegevens op de telefoon vergaand te doorzoeken. Daarbij is de onderzoeksrechter de grenzen van zijn bevoegdheid volgens het Hof ver te buiten gegaan. Daarnaast zijn onvoldoende waarborgen geboden om het privilege van de advocaat te kunnen beschermen. Dit levert een schending op van art. 8 EVRM.

Bosev t. Bulgarije, EHRM 4 juni 2024, nr. 62199/19

Een journalist heeft tijdens een televisie-interview de directeur van de Bulgaarse Commissie voor Financieel Toezicht beschuldigd van betrokkenheid bij witwassen en een gebrek aan professionele integriteit. Eerder heeft hij ook kritiek geuit op de professionaliteit van een rechter. Juist deze rechter werd gevraagd over de door de directeur aangezwengelde smaadzaak te oordelen. Het EHRM oordeelt dat dit leidt tot een gebrek aan onpartijdigheid in de procedure, in strijd met art. 6 EVRM. Dit partijdigheidsprobleem is zo groot dat het impliceert dat ook de uitingsvrijheid van art. 10 EVRM is geschonden: de procedure bood daarmee onvoldoende waarborgen tegen willekeur.

Cramesteter t. Italië, EHRM 6 juni 2024, nr. 19358/17

Cramesteter is in 2004 een veiligheidsmaatregel opgelegd op grond waarvan hij is ondergebracht in een justitiële psychiatrische inrichting. Deze maatregel is in de loop van de tijd steeds verlengd, maar op zeker moment is nieuwe wetgeving aangenomen die de maximale duur van zo’n veiligheidsmaatregel op acht jaar bepaalt. Klager wordt op grond daarvan uiteindelijk in vrijheid gesteld, maar dat gebeurde pas toen de nieuwe wet al een tijd in werking was. Dit is ook al onrechtmatig geacht door de nationale rechter, wat voor het EHRM reden is om een schending van art. 5 lid 1 EVRM aan te nemen.

Cvikova t. Slowakije, EHRM 13 juni 2024, nrs. 615/21, 9427/21 en 36765/21

Een rechter is op verdenking van betrokkenheid bij grootschalige georganiseerde corruptie in voorarrest genomen. Het EHRM acht dat op zichzelf aanvaardbaar, gelet op de ernst van de verdenking en het risico van collusie. Er was echter geen rechtvaardiging voor het na vier maanden nog verlengen van het voorarrest. Bovendien is het voorarrest destijds verlengd op gronden die het openbaar ministerie niet zelf had aangevoerd en waarop klaagster ook niet heeft kunnen reageren. Daardoor is het beginsel van ‘equality of arms’ aangetast. Dit levert een schending op van art. 5 lid 3 en lid 4.