Milachikj t. Noord-Macedonië, EHRM 14 oktober 2021, nr. 44773/16

In een strafrechtelijke procedure is beslag gelegd op klagers auto. De procedure is vervolgens wegens termijnoverschrijding beëindigd. Een civiele schadevergoedingsclaim wegens waardevermindering van de auto werd afgewezen. Het EHRM oordeelt met 4 stemmen tegen 3 dat bij die afwijzing weliswaar ongelukkige bewoordingen zijn gebruikt waaruit enig schuldoordeel jegens klager kan worden afgeleid, maar dat – gelet op de motivering en de aard van de procedure als geheel – toch niet kan worden gesproken van een schending van de onschuldpresumptie (art. 6 lid 2 EVRM).

Miroslava Todorova t. Bulgarije, EHRM 19 oktober 2021, nr. 40072/13

Een Bulgaarse strafrechter is in 2009 verkozen tot president van rechtersvereniging BUJ. In die hoedanigheid heeft ze kritiek geleverd op het beleid van de Hoge Raad van Justitie. Later zijn er tuchtprocedures tegen haar gestart omdat ze als strafrechter de redelijke termijn niet in acht zou nemen; dat leidde tot salarisverlaging en uiteindelijk ontslag. Het EHRM oordeelt dat de tuchtsancties primair waren ingegeven door de kritiek die klaagster als BUJ-president had geleverd. Ze waren daardoor niet alleen in strijd met de vrijheid van meningsuiting, maar leverden ook een misbruik van beperkingsbevoegdheden op in de zin van art. 18 EVRM.

Okrazhna prokuratura – Varna, HvJ 21 oktober 2021, gev. zaken C-845/19 en C-863/19

Tijdens huiszoekingen is geld in beslag genomen dat beweerdelijk niet toebehoorde aan de verdachten in een strafzaak, maar aan familieleden. Naar Bulgaars recht hadden de familieleden niet de mogelijkheid om betrokken te zijn bij de confiscatieprocedure. Het HvJ bepaalt dat dit in strijd is met art. 8 van richtlijn 2014/42, gelezen in samenhang met art. 47 Hv, nu daarin wordt vereist dat de grondrechten van derden worden gewaarborgd. In het bijzonder moeten zij toegang hebben tot een advocaat, moeten ze worden geïnformeerd en moeten ze kunnen worden gehoord in het kader van de procedure.

R.D. en I.M.D. t. Roemenië, EHRM 12 oktober 2021, nr. 35402/14

Twee mensen zijn gedwongen opgenomen in een psychiatrische instelling; daarbij is hen ook gedwongen medicatie toegediend. Het EHRM stelt vast dat de aanvankelijke opnamebeslissing was gebaseerd op te oude psychologische rapporten. Later zijn de rapporten geactualiseerd, maar toen is te weinig onderzocht of de twee een risico voor zichzelf of voor anderen vormden. De grondslag voor de gedwongen medicatie was ontoereikend, nu daarin bijvoorbeeld te weinig was geregeld over de bevoegdheid tot en wijze van toedienen. Daardoor zijn art. 5 lid 1 en 6 EVRM geschonden.

S.T. en Y.B. t. Rusland, EHRM 19 oktober 2021, nr. 40125/20

Een moderator van een Telegram-kanaal dat kritisch is over de Tsjetsjeense autoriteiten is tijdens een verblijf in Tsjetsjenië ontvoerd en mishandeld. Van de mishandeling werden later ook beelden op Telegram geplaatst. Het EHRM oordeelt dat het onderzoek naar de toedracht ernstig tekort is geschoten en dat het lijkt alsof de Tsjetsjeense autoriteiten hun betrokkenheid probeerden te verhullen. Daarnaast neemt het Hof op basis van de feiten en het gebrekkige onderzoek aan dat de autoriteiten verantwoordelijk waren voor de kidnapping en mishandeling, in strijd met art. 3 en 5 EVRM.

Samsin t. Oekraïne, EHRM 14 oktober 2021, nr. 38977/19

Een raadsheer in de Hoge Raad van Oekraïne is in de periode 2010-2014 voorzitter geweest van een hoge juridische kwalificatiecommissie. Na omverwerping van het regime in deze periode zijn lustratieprocedures gestart tegen mensen die van 2010-2014 functies als die van de raadsheer bekleedden. De raadsheer heeft daarom zelf zijn ontslag aangeboden, maar dat is geweigerd. In plaats daarvan is hij via het lustratieproces ontslagen, waardoor hij ook zijn pensioenrechten kwijtraakte. Het EHRM acht dat geen noodzakelijke maatregel, die bovendien in strijd is met art. 8 EVRM omdat er geen individuele beoordeling aan ten grondslag lag.

Selygenenko e.a. t. Oekraïne, EHRM 21 oktober 2021, nrs. 24919/16 en 28658/16

Als gevolg van het conflict in Donetsk en de Krim zijn verschillende mensen die oorspronkelijk daar woonden naar andere plekken in Oekraïne verhuisd. Zij zijn daar geregistreerd als ‘internally displaced persons’ en in de wetgeving werd hen ook het recht gegeven deel te nemen aan verkiezingen in hun nieuwe woonplaats. Doordat verzuimd was ook de kieswet aan te passen, werd dit recht hen uiteindelijk echter onthouden. Het EHRM stelt vast dat daardoor sprake is van een ongerechtvaardigd materieel onderscheid ten opzichte van andere mensen die niet in hun geregistreerde woonplaats verblijven, in strijd met art. 1 P12 EVRM.

Vedat Şorlı t. Turkije, EHRM 19 oktober 2021, nr. 42048/19

Een man is veroordeeld tot bijna een jaar gevangenisstraf omdat hij via Facebook twee kritische berichten over de Turkse president had gedeeld. Het EHRM is kritisch over de Turkse wetgeving die het staatshoofd bijzondere bescherming biedt tegen belediging; volgens vaste rechtspraak is dergelijke wetgeving vrijwel steeds in strijd met art. 10 EVRM. Gelet op het mogelijke ‘chilling effect’ van een veroordeling als deze is dat ook in deze zaak het geval. Onder art. 46 EVRM beveelt het EHRM aan om de wetgeving te herzien en in overeenstemming met art. 10 EVRM te brengen.

ZX (Régularisation de l’acte d’accusation), HvJ 21 oktober 2021, zaak C-282/20,

In het kader van een verzoek van een openbaar aanklager om de tenlastelegging in een strafzaak te kunnen wijzigen heeft een Bulgaarse rechter het Hof van Justitie gevraagd wanneer en onder welke voorwaarden dit zou mogen. Het HvJ overweegt dat dit op zichzelf gedurende de hele procedure nog mogelijk is, maar dat de rechten van de verdediging en het recht op een eerlijk proces naar behoren moeten worden beschermd. Met name moet de verdachte tijdig kennis kunnen nemen van de beoogde wijzigingen, zodat hij en zijn advocaat hun verweer doeltreffend kunnen voorbereiden.

Aarrass t. België, EHRM 7 september 2021, nr. 16371/18

Een man met dubbele nationaliteit (Marokkaans en Belgisch) werd in Marokko naar zijn zeggen in slechte gevangenisomstandigheden gedetineerd. Hij verzocht België om consulaire bijstand, wat aanvankelijk werd geweigerd omdat klager ook de Marokkaanse nationaliteit had. Later zijn toch pogingen gedaan om in contact te komen met klager en zijn situatie te verbeteren. De Marokkaanse autoriteiten hebben dit echter verhinderd. Het EHRM oordeelt dat België het nodige heeft gedaan om klagers omstandigheden te verbeteren. Voor zover er al een plicht is onder het EVRM om bijstand te verlenen, is de klacht daarmee in ieder geval kennelijk ongegrond.