Arnar Helgi Lárusson t. IJsland, EHRM 31 mei 2022, nr. 23077/19

Een man die wegens verlamming in een rolstoel zit, heeft verzocht om de toegankelijkheid van een kunst- en cultuurcentrum in zijn gemeente te vergroten. Dit is niet gehonoreerd, onder meer omdat de gemeente beperkte middelen had en prioriteit gaf aan het vergroten van de toegankelijkheid van onderwijs- en sportvoorzieningen. Het EHRM overweegt dat art. 8 jo. 14 EVRM vanwege de bijzondere omstandigheden in de zaak van toepassing zijn op deze toegankelijkheidskwestie. Het aanbrengen van de gevraagde voorzieningen zou echter neerkomen op een disproportionele last voor de gemeente, die dus niet in strijd met het EVRM heeft gehandeld.

H.M. e.a. t. Hongarije, EHRM 2 juni 2022, nr. 38967/17

Een Irakees echtpaar met vier kinderen is in een transitzone bij de Hongaarse grens vier maanden vastgehouden. De man is – toen hij zijn hoogzwangere vrouw wilde vergezellen naar een ziekenhuiscontrole – geboeid en aan een lijn gebonden. Het EHRM ziet in dit laatste een vernederende behandeling waar bovendien geen concrete rechtvaardiging voor bestond. De omstandigheden van de kwetsbare moeder en kinderen waren ook zodanig dat art. 3 EVRM is geschonden. Voor de langdurige detentie ontbrak een wettelijke basis en er was geen rechterlijke toetsing mogelijk, in strijd met art. 5 lid 1 en lid 4 EVRM.

Alici e.a. t. Turkije, EHRM 24 mei 2022, nr. 70098/12

Een aantal Turkse vakbondsleden wilde in 2012 deelnemen aan een demonstratie in Ankara, maar hun bus werd tegengehouden en zij werden voor identificatie aangehouden. Op het politiebureau werden ze zo lang vastgehouden dat ze niet aan de demonstratie konden deelnemen. Het Hof ziet geen gegronde reden voor de detentie, die het in strijd acht met art. 5 lid 1 EVRM. Nu de enige reden voor detentie was gelegen in het voorkomen van deelname aan de demonstratie, neemt het Hof ook een schending aan van art. 11 EVRM: deze maatregel was disproportioneel en onnodig.

Sinan Çetinkaya en Ağyar Çetinkaya t. Turkije, EHRM 24 mei 2022, nrs. 74536/10 en 75462/10

Een directeur en een directievoorzitter van een autobedrijf zijn strafrechtelijk vervolgd wegens betrokkenheid bij de frauduleuze verstrekking van bankleningen door een staatsbank. In 2005 werd de staatsbank een private bank; ook de wetgeving veranderde, waardoor specifieke bankmisdrijven als verduistering alleen nog direct door ambtenaren konden worden begaan (primaire strafrechtelijke aansprakelijkheid). Nu het in dit geval niet ging om ambtenaren, maar zij wel voor hun primaire aansprakelijkheid voor verduistering zijn veroordeeld, is deze veroordeling volgens het EHRM in strijd met het strafrechtelijk legaliteitsbeginsel (art. 7 EVRM).

Skeyes, HvJ EU 2 juni 2022, zaak C-353/20

Skeyes – een organisatie die in België verantwoordelijk is voor veiligheid van het luchtruim – heeft in 2019 het luchtruim verschillende keren gesloten omdat er door een staking onvoldoende luchtverkeersleiders waren. Ryanair heeft geprobeerd via de rechter af te dwingen dat het luchtruim alsnog zou worden opengesteld. Het HvJ oordeelt dat luchtvaartmaatschappijen op basis van art. 16 en 47 Hv inderdaad het recht hebben om een besluit van een luchtverkeersdienst bij de rechter aan te vechten, maar dat de bedrijfsbelangen wel ondergeschikt zullen zijn aan die van de veiligheid in het luchtruim.

Straume t. Letland, EHRM 2 juni 2022, nr. 59402/14

Een luchtverkeersleider bij het Letse staatsbedrijf LSG is voorzitter van de luchtverkeersleidersvakbond. In die hoedanigheid heeft zij een brief aan de minister van transport geschreven waarin ze betoogde dat een nieuw werkrooster kon leiden tot veiligheidsproblemen. LSG heeft haar daarop op non-actief gesteld; vakbondsleden die haar ondersteunden werden geïntimideerd. Het EHRM oordeelt dat het gedrag van LSG een ‘chilling effect’ kan hebben op vakbondsleden en strijdig is met art. 11 EVRM. Daarnaast stelt het Hof schendingen vast van art. 6 EVRM vanwege het ontbreken van een rechtvaardiging voor de beslotenheid van de zitting en de niet-openbaarheid van de uitspraak.

Taner Kiliç (nr. 2) t. Turkije, EHRM 31 mei 2022, nr. 208/18

Een mensenrechtenactivist is in voorarrest genomen op verdenking van lidmaatschap van een verboden organisatie. Het EHRM oordeelt dat hieraan geen redelijke verdenking van strafbare feiten ten grondslag lag; de onderbouwing was ontoereikend en zag voornamelijk op vreedzame NGO-activiteiten. Er was dan ook geen redelijke basis voor voorarrest, in strijd met art. 5 lid 3 EVRM. Gelet daarop oordeelt het Hof dat ook de door het voorarrest veroorzaakte beperking van de uitingsvrijheid niet was voorzien bij wet, in strijd met art. 10 EVRM. Het Hof acht het niet nodig de klachten over misbruik van beperkingsmogelijkheden (art. 18 EVRM) te behandelen.

X e.a. t. Albanië, EHRM 31 mei 2022, nrs. 73548/17 en 45521/19

Op een basisschool in Albanië is 89-100% van de leerlingen van Roma- of Egyptische afkomst. In 2015 is op nationaal niveau al vastgesteld dat dit discriminatie en segregatie oplevert en is de staat verplicht om daartegen actie te ondernemen. Het EHRM stelt nu vast dat er onvoldoende is gedaan en dat voorgenomen acties pas veel te laat of helemaal niet zijn uitgevoerd. Daardoor heeft Albanië niet aan haar positieve verplichtingen onder art. 1 van Protocol 12 EVRM voldaan. Het EHRM moedigt Albanië op grond van art. 46 EVRM aan de benodigde maatregelen alsnog zo snel mogelijk te nemen.

Ali Reza t. Bulgarije, EHRM 17 mei 2022, nr. 35422/16

In 2015 hebben de Bulgaarse autoriteiten besloten een Irakese vluchteling met een verblijfsvergunning uit te zetten vanwege veiligheidsrisico’s. In verband daarmee heeft hij zeven maanden in bewaring gezeten. Uiteindelijk is de uitzetting niet doorgegaan, onder meer omdat identiteitsdocumenten ontbraken en Irak niet wilde meewerken aan verkrijging daarvan. Vanwege het ontbreken van een risico op uitzetting schrapt het Hof de klachten over art. 3 en 8 EVRM van de rol. Nu Bulgarije tijdens de detentieperiode onvoldoende heeft gedaan om de problemen met de identiteitsdocumenten op te lossen, was de detentie in strijd met art. 5 lid 1 (f) EVRM.

Bežanić en Baškarad t. Kroatië, EHRM 19 mei 2022, nrs. 16140/15 en 13322/16

In Kroatië is het bij aankoop van een eerste huis mogelijk om een ontheffing te krijgen van de overdrachtsbelasting. Twee mensen moesten later echter alsnog de overdrachtsbelasting betalen omdat zij binnen vijf jaar naar een andere woning verhuisden. Daardoor was niet voldaan aan de voorwaarde dat de aankoop was gericht op vervulling van een woningbehoefte. Hoewel deze voorwaarde niet expliciet in de wetgeving was opgenomen, acht het Hof die niet onredelijk. De beslissingen waren daarmee voldoende bij wet voorzien. Bovendien leverde betaling van de overdrachtsbelasting geen individuele en disproportionele last op, zodat art. 1 EP EVRM niet is geschonden.