Breyer t. Duitsland, EHRM 30 januari 2020, nr. 50001/12, ECLI:CE:ECHR:2020:0130JUD005000112

De Duitse Telecommunicatiewet verplicht telecomaanbieders om de identificatiegegevens van hun klanten op te slaan, ook wanneer het gaat om mensen die gebruikmaken van een prepaid SIM-kaart. Dit vormt een inbreuk op het door art. 8 EVRM beschermde recht op informationele zelfbestemming. Deze inbreuk is voldoende bij wet voorzien en de gegevensopslag is een effectief middel om strafbare feiten op te sporen. Door de beperkte aard en omvang van de gegevensopslag is de privacy-inbreuk beperkt. Ook gelet op de geboden procedurele en inhoudelijke waarborgen acht het Hof de maatregel dan ook niet disproportioneel.

J.M.B. e.a. t. Frankrijk, EHRM 30 januari 2020, nr. 9671/15, ECLI:CE:ECHR:2020:0130JUD000967115

In verschillende Franse gevangenissen, met name in overzeese gebieden, is op grote schaal sprake van overvolle cellen en slechte leef- en hygiënische omstandigheden. Het Hof constateert om die reden een schending van art. 3 EVRM. Daarnaast bestaat er weliswaar een procedure om te kunnen klagen over slechte omstandigheden, maar het Hof stelt vast dat die vooralsnog niet heeft geleid tot daadwerkelijke verbeteringen. Dit betekent dat het als preventief rechtsmiddel niet voldoet aan de eisen van art. 13 EVRM. Ten aanzien van beide punten beveelt het Hof onder art. 46 aan om algemene verbetermaatregelen te treffen.

Hof van Justitie van de Europese Unie (GK) 19 december 2020, zaak C-502/19, ECLI:EU:C:2019:1115 (Lenaerts (President), Silva de Lapuerta (Vicepresident), Bonichot, Arabadjiev, Prechal, Rossi en Jarukaitis (Kamerpresidenten), Juhász, Malenovský (Rapporteur), Bay Larsen, Toader, Piçarra, Kumin, Jääskinen en Wahl)

Junqueras Vies is een Spaans politicus die in verband met de organisatie van het onafhankelijkheidsreferendum voor Catalonië in 2017 in voorlopige hechtenis is genomen. Het HvJ oordeelt dat vanwege zijn verkiezing in het Europees Parlement in 2019 het immuniteitenprotocol van het Europees Parlement vergt dat zijn voorlopige hechtenis tijdelijk wordt opgeheven, zodat hij de eerste zitting van het Europees Parlement kan bijwonen om daar aan zijn verplichtingen te kunnen voldoen. Als de nationale rechter dit niet wil doen moet hij het Europees Parlement verzoeken om de immuniteit op te heffen.

Europees Hof voor de Rechten van de Mens 16 januari 2020, nr. 31295/11, ECLI:CE:ECHR:2020:0116JUD003129511 (Krzysztof Wojtyczek (President), Pejchal, Harutyunyan, Pastor Vilanova, Koskelo, Eicke, Ilievski)

Een deel van een strafzaak over identiteitsfraude en moord heeft ‘in camera’ plaatsgevonden vanwege de nationale veiligheid en de noodzaak bepaald bewijsmateriaal vertrouwelijk te houden. Het EHRM oordeelt dat daarvoor in deze zaak voldoende redenen bestonden en dat de nationale rechter zorgvuldig het belang van openbaarheid en een eerlijk proces heeft afgewogen tegen het belang van de nationale veiligheid, zodat de beperking van de openbaarheid van de zitting niet in strijd komt met art. 6 EVRM.

Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens 14 januari 2020, nr. 10926/09, ECLI:CE:ECHR:2020:0114JUD001092609 (Spano (President), Bošnjak, Griţco, Kūris, Jelić, Bårdsen, Yüksel)

In een zaak over kinderontvoering is in Litouwen sprake geweest van extreme politieke, publieke en institutionele druk om te voorkomen dat de dochter van klager terug zou worden gebracht naar haar vader in Duitsland. Die druk was zodanig dat het Hof daarin een onaanvaardbare beïnvloeding ziet van de besluitvorming. Daar komt bij dat de politieke context heeft gezorgd voor grote vertragingen en obstructie, waarbij ook niet meteen gehoor is gegeven aan een prejudiciële uitspraak van het HvJ in deze zaak. Dit alles levert een schending op van art. 8 EVRM.

Europees Hof voor de Rechten van de Mens 3 december 2019 (ontv.), nr. 19338/18, ECLI:CE:ECHR:2019:1203DEC001933818 (Pinto de Albuquerque (President), Keller, Elósegui)

Het voortzetten van detentie in een psychiatrische inrichting wegens gevaar voor de samenleving is verenigbaar met art. 5 lid 1 EVRM. De detentie-inrichting was geschikt voor psychiatrische delinquenten en er is voldoende aanbod geweest van therapie. De voortzetting van de detentie is evenmin in strijd met het verbod van onmenselijke en vernederende bestraffing van art. 3 EVRM, nu regelmatige herbeoordeling mogelijk is en de psychiatrische detentie dus niet neerkomt op een de jure en de facto onverkortbare levenslange gevangenisstraf

Europees Hof voor de Rechten van de Mens 17 december 2019 (ontv.), nr. 68957/16, ECLI:CE:ECHR:2019:1217DEC006895716 (Wojtyczek (President), Pastor Vilanova, Koskelo)

Het weigeren van een paspoort aan iemand omdat hij zijn alimentatieverplichtingen niet nakomt, waardoor hij niet naar China kan reizen, vormt een gerechtvaardigde inbreuk op het recht om het eigen land te mogen verlaten.

Europees Hof voor de Rechten van de Mens 3 december 2019 (ontv.besl.), nr. 48104/14, ECLI:CE:ECHR:2019:1203DEC004810414 (Mits (President), Potocki, Hüseynov)

Een vreemdeling waarvan het asielverzoek in 2012 is afgewezen heeft niet kunnen aantonen dat zij daarna gehoor heeft kunnen geven aan het bevel om het land te verlaten. Het Hof acht dit een relevante factor in de beoordeling van de vraag of haar ten onrechte geen fatsoenlijke huisvestiging is aangeboden. Ook verder is een onmenselijke en vernederende behandeling in de omstandigheden van het geval niet aangetoond, zodat de klacht onder art. 3 EVRM kennelijk ongegrond is.

Europees Hof voor de Rechten van de Mens 14 januari 2020, nrs. 51111/07 en 42757/07, ECLI:CE:ECHR:2020:0114JUD005111107 (Lemmens (President), Serghides, Keller, Dedov, Elósegui, Felici, Wennerström)

Klagers zijn twee Russische zakenmannen die waren verbonden aan olie-imperium Yukos. Zij zijn eerder strafrechtelijk veroordeeld vanwege onder meer belastingontduiking. In 2009 zijn zij opnieuw vervolgd vanwege andere feiten (verduistering, witwassen). Het EHRM stelt een groot aantal schendingen vast van het recht op een eerlijk proces (art. 6 EVRM) en dat op respect voor het gezinsleven (art. 8 EVRM). De toepassing van de relevante strafbepalingen op de onderhavige feiten vergde bovendien een extensieve, onvoorzienbare interpretatie, in strijd met art. 7 EVRM. Het Hof neemt niet aan dat de procedures politiek waren gemotiveerd in strijd met art. 18 EVRM.

Europees Hof voor de Rechten van de Mens 14 januari 2020, nr. 30878/16, ECLI:CE:ECHR:2020:0114JUD003087816 (Lemmens (President), Serghides, Pinto de Albuquerque, Keller, Poláčková, Felici, Schembri Orland)

Na de dood van zes studenten die aan een ontgroeningsactiviteit deelnamen op het strand en daar gegrepen werden door een grote golf, is voldoende snel onderzoek ingesteld, maar is op een aantal punten verzuimd passende maatregelen te nemen om bewijs te vergaren en veilig te stellen. Schending van het procedurele aspect van art. 2 EVRM. Bij ontgroeningsactiviteiten op universiteiten gaat het om een horizontale rechtsverhouding, waarbij de taak van de staat om het leven van mensen te beschermen vooral tot uitdrukking komt in de plicht om een deugdelijk wettelijk kader te creëren. Dat bestond in dit geval bijvoorbeeld in de vorm van tuchtrechtelijke regels rondom ontgroeningen. De staat is wat dan ook niet tekortgeschoten in zijn materiële verplichtingen onder art. 2 EVRM.