Advies P16-2020-001 - Hard to get? Hoe het EHRM op onduidelijke wijze onduidelijke prejudiciële vragen onbeantwoord laat, of toch niet …

Bivolaru en Moldovan t. Frankrijk, EHRM 25 maart 2021, nrs. 40324/16 en 12623/17

Bij tenuitvoerlegging van Europese Arrestatiebevelen (EAB) is in beginsel sprake van niet-discretionaire uitvoering van EU-recht, ook als de nationale rechter de redelijkheid van overlevering beoordeelt in het licht van de Aranyosi-criteria. Bij het EHRM betekent dit, dat de Bosphorusdoctrine van toepassing is. Van gelijkwaardige bescherming door het EU-recht kan volgens het EHRM niet worden gesproken als de nationale rechter ten onrechte over een onduidelijk punt geen prejudiciële vragen heeft gesteld. Als de nationale rechter de detentiesituatie in het ontvangende land niet voldoende concreet heeft gecontroleerd, schiet de geboden grondrechtenbescherming bovendien kennelijk tekort, in strijd met art. 3 EVRM.

Consulmarketing, HvJ EU 17 maart 2021, zaak C-652/19

Aan een medewerker die eind maart 2015 een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd heeft gekregen is in 2017 geen schadevergoeding toegekend toen bleek dat een collectief ontslag dat haar raakte onrechtmatig was. Volgens nationale wetgeving bestond alleen bij voor 7 maart 2015 gesloten vaste arbeidsovereenkomsten aanspraak op zo’n schadevergoeding. Het HvJ wijst erop dat het toekennen van een schadevergoeding niet onder de relevante EU-richtlijn valt en dat daarmee blijkens art. 51 lid 1 Hv het Handvest niet van toepassing is. Onder de raamovereenkomst inzake arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd is de handelwijze van de wetgever niet verboden.

Fikret Karahan t. Turkije, EHRM 16 maart 2021, nr. 53848/07

Een verdachte is veroordeeld op basis van bewijs van een kroongetuige. De verdachte heeft deze getuige tijdens het strafproces niet in persoon kunnen ondervragen; zijn advocaat kon dat wel doen. Het Hof acht deze kwestie vergelijkbaar met die van een afwezige getuige en past de bijbehorende criteria toe. Op basis daarvan komt het tot de conclusie dat het vanwege de noodzaak van identificatie in deze zaak essentieel was geweest dat de getuige de verdachte zelf kon zien. Nu dat niet is gebeurd is sprake van strijd met art. 6 lid 1 en lid 3 (d) EVRM.

Ghailan e.a. t. Spanje, EHRM 23 maart 2021, nr. 36366/14

In een gebied buiten Madrid waarin niet mag worden gebouwd, is in de loop van de tijd toch een illegale nederzetting ontstaan. Die is lang gedoogd, maar sinds 2005 zijn de autoriteiten harder gaan optreden. Zo hebben zij geprobeerd de bouw van een huis door klagers te verhinderen en is dat huis – na uitzetting van de bewoners – uiteindelijk gesloopt. Het EHRM acht dat niet onredelijk, nu klagers wisten dat ze het illegaal bouwden en er ruim voldoende mogelijkheid voor rechtsbescherming hebben bestaan. Ook behoorden klagers niet tot een kwetsbare groep. Geen schending art. 8 EVRM.

Hussein e.a. t. België, EHRM 16 maart 2021, nr. 45187/12

Een groep Jordaanse slachtoffers van gedwongen verplaatsingen tijdens de eerste Golfoorlog heeft zich in 2001 geprobeerd te voegen in een in België aangevraagd onderzoek naar de mogelijke verantwoordelijkheid van hooggeplaatste Koeweitse functionarissen. Die aanvraag was gebaseerd op de vrijwel absolute universele rechtsmacht die op dat moment in België bestond. In 2003 trad een wet in werking waardoor die rechtsmacht werd ingeperkt en op grond daarvan is de aanvraag afgewezen. Het EHRM acht dat een redelijke beperking van het recht op toegang tot de rechter (art. 6 lid 1 EVRM), gelet op het belang van een goede rechtsbedeling.

Matalas t. Griekenland, EHRM 25 maart 2021, nr. 1864/18

In een conflict tussen een CEO en een bedrijfsjurist heeft de CEO zich in een intern aan de bedrijfsjurist toegestuurd document kritisch over haar uitgesproken. De bedrijfsjurist heeft vervolgens een strafklacht wegens laster ingediend, die leidde tot een voorwaardelijke gevangenisstraf voor de CEO van vijf maanden. Het EHRM oordeelt dat de nationale rechters bij het opleggen van deze zware straf de context van de kwestie, de beperkte effecten op de reputatie van de bedrijfsjurist en de relatief rustige toon van het document niet voldoende hebben meegewogen. Strijd met art. 10 EVRM.

VG Bild-Kunst, HvJ EU 9 maart 2021, zaak C-392/19

De opneming, door middel van de techniek van framing, op de website van een derde van werken die door het auteursrecht worden beschermd en die met toestemming van de houder van het auteursrecht op een voor het publiek vrij toegankelijke andere website zijn geplaatst, vormen volgens het HvJ een ‘mededeling aan het publiek’ wanneer met die opneming de voorzieningen worden omzeild die de houder tegen framing heeft getroffen of opgelegd. Op die manier wordt het in art. 17 lid 2 Hv neergelegde eigendomsrecht beschermd.

R.R. e.a. t. Hongarije, EHRM 2 maart 2021, nr. 36037/17

Een Iraans-Afghaans gezin heeft in Hongarije asiel aangevraagd en is in afwachting van de beoordeling daarvan een tijd vastgezet in de transitzone van Röszke. Hun omstandigheden daar waren volgens het Hof zo slecht dat die in strijd waren met art. 3 EVRM, onder meer door gebrekkige toegang tot voedsel en slechte voorzieningen voor kinderen. In afwijking van zijn eerdere uitspraak in Ilias en Ahmed t. Hongarije oordeelt het EHRM ook dat de vrijheidsbeperkingen in de transitzone in deze zaak als vrijheidsbeneming in de zin van art. 5 EVRM moet worden gezien. Daarvoor bestaat onvoldoende wettelijke basis.