Bursać e.a. t. Kroatië, EHRM 28 april 2022, nr. 78836/16

In 1995 zijn veel mensen omgekomen tijdens een in Kroatië uitgevoerde militaire operatie. Nabestaanden van een van de overledenen, die in 2003 is geïdentificeerd, hebben in 2005 geprobeerd de staat aansprakelijk te stellen, maar hun zaak is verjaard verklaard. Daarbij zijn klagers veroordeeld in de kosten van het geding. Het EHRM acht dat laatste onredelijk en strijdig met art. 1 EP. Er kon in dit geval een redelijk vermoeden van oorlogsmisdaden en ernstige mensenrechtenschendingen bestaan, waarbij met verjaring soepeler moet worden omgegaan. Bovendien was de kostenvergoeding onevenredig hoog en bemoeilijkte die de toegang tot een effectief rechtsmiddel.

Grzęda t. Polen, EHRM (GK) 15 maart 2022, nr. 43572/18

In het kader van de hervormingen van de Poolse rechterlijke macht is het mandaat van een van de leden van de Nationale Raad voor de Rechtspraak voortijdig beëindigd. Na een reeks Kameruitspraken over de hervormingen spreekt in deze zaak de Grote Kamer zich hierover voor het eerst uit. Die overweegt dat de reeks van hervormingen de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht sterk heeft afgezwakt. Gelet op de aard en ernst van dit soort hervormingsmaatregelen is het nodig dat rechters hiertegen effectieve rechtsbescherming kunnen genieten. Nu die bescherming hier niet is geboden, is de kern van art. 6 EVRM aangetast.

Landkreis Gifhorn, HvJ EU 10 maart 2022, zaak C-519/20

In Duitsland geldt vanwege de grote druk op inrichtingen voor vreemdelingenbewaring een noodregeling waarbij vreemdelingen in een speciale afdeling van een reguliere gevangenis in bewaring kunnen worden gehouden. Het HvJ EU acht dat verenigbaar met art. 6 Hv voor zover er voldoende verschil is tussen het regime in het reguliere gevangenisdeel en dat voor vreemdelingenbewaring. Een rechter moet zorgvuldig bezien of die verschillen groot genoeg zijn en of er echt sprake is van een noodsituatie. Is dat niet het geval, dan mag hij de bijzondere bewaringsregeling niet toepassen.

Shirkhanyan t. Armenië, EHRM 22 februari 2022, nr. 54547/16

Een voormalige Armeense staatssecretaris is in voorarrest genomen op verdenking van ondersteuning van een staatsondermijnende organisatie. Hij heeft ernstige gezondheidsklachten en krijgt daarvoor aanvankelijk onvoldoende zorg. Een interimmaatregel van het EHRM om daarin te voorzien, wordt eerst niet opgevolgd, maar later tot op zekere hoogte wel. Het EHRM oordeelt dat de medische zorg en de detentieomstandigheden zodanig slecht waren dat art. 3 EVRM is geschonden. Ook was er onvoldoende reden voor verlenging van het voorarrest (art. 5 lid 3 EVRM). Art. 34 EVRM is geschonden doordat de politicus geen vertrouwelijk onderhoud kon hebben met zijn procesvertegenwoordiger bij het Hof.

État luxembourgeois, HvJ EU 25 november 2021, zaak C-437/19

Als niet wordt voldaan aan een fiscaal bevel tot verstrekking van inlichtingen kan een boete worden opgelegd. Het HvJ EU legt uit dat art. 47 Hv meebrengt dat die boete pas legitiem opeisbaar wordt als de rechtmatigheid van het bevel en het boetebesluit onherroepelijk zijn erkend. Bovendien moet dan voor het alsnog geven van de inlichtingen een termijn worden gegund die gelijk staat aan de termijn waarin het nationale recht aanvankelijk voorzag om gevolg te geven aan het inlichtingenbevel.

Kooperativ Neptun Servis t. Rusland, EHRM 23 november 2021, nr. 40444/17

In de jaren ’90 is zonder toestemming een winkelcentrum bovenop een rioolinstallatie in Moskou gebouwd. In 2006 hebben de autoriteiten hierover geprocedeerd, maar hun zaak stuitte af op verjaring. Daarop is in 2015 een sloopbevel afgegeven, waarbij het voor de eigenaar onmogelijk bleek om dat in rechte te laten toetsen. Het EHRM ziet in die onmogelijkheid van toegang tot de rechter, die ook in strijd was met het eigen nationale recht, een schending van art. 6 en art. 1 EP EVRM. 

Europese Commissie t. Hongarije, HvJ EU 16 november 2021, zaak C-821/19

Naar aanleiding van een door de Europese Commissie ingestelde inbreukprocedure oordeelt het HvJ EU dat Hongarije op een aantal punten de Procedurerichtlijn en de Opvangrichtlijn heeft geschonden. Het is niet aanvaardbaar om eigenmachtig een extra ontvankelijkheidscriterium voor asielverzoeken toe te sturen. Daarnaast is het in strijd met de Procedurelichtlijn en met art. 18 en 47 Hv om mensen strafbaar te stellen voor het bieden van hulp aan asielzoekers bij het indienen van een asielverzoek en om beperkende maatregelen aan deze mensen op te leggen.

Ivan Gavanozov, HvJ EU 11 november 2021, zaak C-852/19

De Bulgaarse vervolgingsautoriteiten hebben een Europees onderzoeksbevel uitgevaardigd waarin de Tsjechische autoriteiten werd verzocht om woningen en kantoren te doorzoeken en een getuige via een videoconferentie te verhoren. Het HvJ oordeelt dat – vanwege de vergaandheid van zo’n getuigenverhoor – er voor de betrokkene in de uitvoerende lidstaat een rechtsmiddel moet zijn om in ieder geval de materiële gronden van het bevel te laten toetsen. Is dat er niet, dan is het in strijd met art. 47 Hv om zo’n onderzoeksbevel uit te vaardigen.

Toplak en Mrak t. Slovenië, EHRM 26 oktober 2021, nrs. 34591/19 en 42545/19

Twee mensen die in een rolstoel zitten hebben geklaagd over tekortschietende toegankelijkheidsvoorzieningen in een Sloveens referendum en de EP-verkiezingen van 2019. Volgens het EHRM heeft een staat alleen niet voldaan aan zijn verplichtingen tot redelijke tegemoetkoming als sprake is van een ernstig benadelend effect voor de betrokkenen. Daarvan was hier geen sprake, nu de rolstoelers bij beide verkiezingen uiteindelijk wel hun stem konden uitbrengen, zij het eventueel met assistentie. Het voorzien in stemmachines acht het Hof niet nodig om overeenstemming met het gelijkheidsbeginsel van art. 14 en art. 1 P12 EVRM te waarborgen.

Bara en Kola t. Albanië, EHRM 12 oktober 2021, nrs. 43391/18 en 1776619

Een bestuursrechtelijke procedure die in Albanië in 2016 is aangespannen en een strafzaak die in 2012 tot veroordeling in eerste aanleg hebben geleid, zijn in 2021 nog steeds niet afgerond. De Albanese regering heeft dit verklaard vanuit nog lopende hervormingen van de rechterlijke macht en een grote zaaksachterstand bij de Albanese Hoge Raad. Het Hof is hierdoor niet overtuigd en stelt schendingen vast van het redelijke-termijnvereiste van art. 6 lid 1 en – vanwege het ontbreken van rechtsmiddelen – art. 13 EVRM.