Kartal t. Turkije, EHRM 26 maart 2024, nr. 54699/14

Kartal was vicepresident van het Toezichthoudend Comité van de Turkse Hoge Raad voor Rechters en Aanklagers. Bij wet is in 2014 een grootschalige herstructurering doorgevoerd, waardoor zijn benoeming in deze functie werd beëindigd. De herstructureringswet is later onconstitutioneel verklaard, maar dit leidde niet tot terugplaatsing in de oude functie. Het EHRM beredeneert dat sprake is van een rechtspositioneel geschil waarop art. 6 lid 1 EVRM van toepassing is, al gaat het om een met de staat verbonden functie. Het ontbreken van een mogelijkheid tot rechterlijke toetsing van de beëindiging van de benoeming levert een schending van deze bepaling op.

Sherov e.a. t. Polen, EHRM 4 april 2024, nrs. 54029/17 en 3 andere

Enkele Tadzjiekse asielzoekers hebben verschillende pogingen gedaan om de grens tussen Oekraïne en Polen over te steken. De toegang werd hen echter steeds geweigerd. Het EHRM overweegt dat Oekraïne weliswaar een EVRM-staat is, maar dat ook dan Polen zou moeten onderzoeken of daar een adequate asielprocedure beschikbaar is die beschermt tegen refoulement naar Tadzjikistan. Nu dat niet is gebeurd, is art. 3 EVRM in procedureel opzicht geschonden. Daarnaast leveren de weigeringen een verboden collectieve uitzetting op, in strijd met art. 4 P4 EVRM, en is door het tekort aan rechtsbescherming ook art. 13 EVRM geschonden.

Tamazount e.a. t. Frankrijk, EHRM 4 april 2024, nrs. 17131/19 e.a.

Vijf kinderen van ‘Harki’s’ – Algerijnse soldaten die in de Algerijnse onafhankelijkheidsoorlog aan Franse zijde meevochten – klagen over het ondervonden leed tijdens de oorlog en daarna. Een staatsaansprakelijkheidszaak is gestrand op onbevoegdheid van de Franse rechter. Het leed dat ze in Frankrijk hebben ondervonden, waar ze in ‘Harkikampen’ moesten leven, is wel gecompenseerd. Het EHRM erkent dat de Franse onbevoegdheidsdoctrine voor buitenlands beleid een legitieme beperking van art. 6 lid 1 EVRM oplevert. Het waardeert de erkenning van het leed van de Harki’s, maar acht de geboden genoegdoening ontoereikend; daardoor is de strijd met art. 3 niet opgeheven.

V.I. t. Moldavië, EHRM 26 maart 2024, nr. 38963/18

Een weeskind met een intellectuele beperking heeft verplicht en zonder therapeutische reden vier maanden doorgebracht in een psychiatrische instelling. Daar moest hij onder meer kalmerende middelen gebruiken. Het Hof stelt vast dat in Moldavië mensen met een intellectuele beperking stelselmatig worden gestigmatiseerd en worden behandeld alsof zij een psychiatrische stoornis hebben. Dat levert een schending op van art. 3 jo. 14 EVRM. De langdurige, onnodige psychiatrische detentie en verplichte medicatie waren daarnaast strijdig met art. 3 EVRM en er is onvoldoende onderzoek gedaan. Het EHRM draagt Moldavië op snel maatregelen te nemen om het onderliggende systeemprobleem te bestrijden.

Jann-Zwicker en Jann t. Zwitserland, EHRM 13 februari 2024, nr. 4976/20

Marcel Jann is in 2006 overleden aan kanker, nadat hij in zijn jeugd is blootgesteld aan asbest bij een nabijgelegen fabriek. Toen de diagnose werd gesteld, wilde hij daarvoor compensatie krijgen van de fabriek, maar zijn zaak werd niet-ontvankelijk verklaard omdat de kwestie zou zijn verjaard. Het EHRM bepaalt dat bij het vaststellen van de verjaringstermijn onvoldoende rekening is gehouden met het lange tijdverloop dat kan zitten tussen asbestblootstelling en de schadelijke gevolgen daarvan. Omdat het belang van rechtszekerheid juist te zwaar is meegewogen, is uiteindelijk onvoldoende effectieve toegang geboden tot de rechter, in strijd met art. 6 EVRM.

K.L. t. X (Absence de motifs de résiliation), HvJ EU 20 februari 2024, zaak C-715/20

Volgens een nationale regeling bestaat bij beëindiging van tijdelijke arbeidsovereenkomsten geen motiveringsplicht voor de werkgever; bij beëindiging van arbeidsovereenkomsten voor onbepaalde tijd is die er wel. Het HvJ EU ziet geen rechtvaardiging voor dit verschil in behandeling, maar nu de toepasselijke richtlijn geen horizontale werking heeft, kan de nationale rechter de nationale regeling in een privaatrechtelijk geschil niet buiten toepassing laten vanwege strijd met die richtlijn. Hij kan dat daarentegen wel doen op de grond dat art. 47 Hv wordt aangetast, nu door het ontbreken van een motivering afbreuk wordt gedaan aan het recht op een doeltreffende voorziening in rechte.

Global NRG, HvJ EU 25 januari 2024, zaak C-277/22

Naar Hongaars recht wordt een energiebedrijf dat alleen indirect in een economisch belang wordt geraakt door een bestuursbesluit over het aardgastransmissienet niet gezien als belanghebbende. Daardoor heeft het bedrijf geen mogelijkheid om het besluit aan te vechten. Volgens het HvJ EU is dit in strijd met art. 41 lid 17 van richtlijn 2009/73/EG, gelezen in het licht van art. 47 Hv. Reden hiervoor is dat het gaat om een marktdeelnemer die wegens de inhoud van het besluit en zijn activiteiten door dit besluit in zijn rechten kan worden aangetast. Zo’n marktdeelnemer moet toegang hebben tot een effectieve voorziening in rechte.

Ligue des droits humains (Vérification du traitement des données par l’autorité de contrôle), HvJ EU 16 november 2023, nr. C-333/22

BA heeft een veiligheidsattest aangevraagd en dat niet gekregen. Hij verzocht daarop om inzage in de onderliggende persoonsgegevensregistratie, maar dat werd hem geweigerd. In plaats daarvan heeft het Controleorgaan op de politionele informatie een controle en correctie uitgevoerd, echter zonder aan BA mee te delen wat er is veranderd. Het HvJ EU oordeelt dat richtlijn 2016/680 in dit soort gevallen een zekere ruimte biedt om een minimum aan informatie toch mee te delen. In ieder geval moet er volwaardige rechterlijke toetsing mogelijk zijn van het besluit van een toezichthoudende autoriteit om een uitgevoerde controle te beëindigen.

Pajak e.a. t. Polen, EHRM 24 oktober 2023, nrs. 25226/18, 25805/18, 8378/19 en 43949/19

In 2017-2018 is in Polen wetgeving aangenomen op grond waarvan de pensioenleeftijd voor rechters is verlaagd van 67 jaar tot respectievelijk 60 jaar voor vrouwen en 65 jaar voor mannen. Het HvJ EU heeft in 2019 al geoordeeld dat deze wetgeving discriminatie op grond van leeftijd opleverde. Het EHRM bevestigt dit oordeel en benadrukt dat er geen objectieve reden is om aan te nemen dat 60-jarige vrouwen niet meer de intellectuele capaciteiten hebben die voor het rechterschap nodig zijn. Het EHRM stelt daarnaast een schending vast van art. 6 lid 1 EVRM omdat er onvoldoende rechtsbescherming tegen de wetgeving bestond.

Stoianoglo t. Moldavië, EHRM 24 oktober 2023, nr. 19371/22

Tegen de Moldavische Procureur-Generaal (PG) is in 2021 een strafrechtelijk onderzoek gestart op verdenking van ambtsmisdrijven. De PG werd daarbij automatisch geschorst; zijn beroepen hiertegen werden niet-ontvankelijk verklaard. Het EHRM overweegt dat andere beschikbare rechtsmiddelen niet effectief waren, ook vanwege het automatische karakter van de schorsing. Daarom hoefden ze niet te worden uitgeput in het licht van art. 35 lid 1 EVRM. Hieruit blijkt ook dat er te weinig rechtsbescherming is geboden in de zin van art. 6 lid 1 EVRM, al ziet het Hof in dat een schorsingsmaatregel in omstandigheden als deze op zichzelf gerechtvaardigd kan zijn.