Aarrass t. België, EHRM 7 september 2021, nr. 16371/18

Een man met dubbele nationaliteit (Marokkaans en Belgisch) werd in Marokko naar zijn zeggen in slechte gevangenisomstandigheden gedetineerd. Hij verzocht België om consulaire bijstand, wat aanvankelijk werd geweigerd omdat klager ook de Marokkaanse nationaliteit had. Later zijn toch pogingen gedaan om in contact te komen met klager en zijn situatie te verbeteren. De Marokkaanse autoriteiten hebben dit echter verhinderd. Het EHRM oordeelt dat België het nodige heeft gedaan om klagers omstandigheden te verbeteren. Voor zover er al een plicht is onder het EVRM om bijstand te verlenen, is de klacht daarmee in ieder geval kennelijk ongegrond.

Polgar t. Roemenië, EHRM 20 juli 2021, nr. 39412/19

In een post-pilotuitspraak oordeelt het EHRM dat een compensatoir rechtsmiddel dat het mogelijk maakt om bij slechte gevangenisomstandigheden achteraf een materiële schadevergoeding te krijgen vooralsnog voldoende effectief en redelijk lijkt. In casu stelt het Hof echter vast dat niet alle relevante perioden van detentie op nationaal niveau zijn beoordeeld en wordt de toegekende schadevergoeding onvoldoende geacht. Waar het gaat om preventie van gevangenisoverbevolking merkt het Hof op dat een aanvankelijk dalende trend in de bezetting weer is gekeerd. Dat maakt dat het Hof oproept tot het nemen van nadere maatregelen om de gevangenisbezetting te verminderen, omdat preventieve rechtsmiddelen om betere omstandigheden af te dwingen anders niet effectief zullen zijn.

Bivolaru en Moldovan t. Frankrijk, EHRM 25 maart 2021, nrs. 40324/16 en 12623/17

Bij tenuitvoerlegging van Europese Arrestatiebevelen (EAB) is in beginsel sprake van niet-discretionaire uitvoering van EU-recht, ook als de nationale rechter de redelijkheid van overlevering beoordeelt in het licht van de Aranyosi-criteria. Bij het EHRM betekent dit, dat de Bosphorusdoctrine van toepassing is. Van gelijkwaardige bescherming door het EU-recht kan volgens het EHRM niet worden gesproken als de nationale rechter ten onrechte over een onduidelijk punt geen prejudiciële vragen heeft gesteld. Als de nationale rechter de detentiesituatie in het ontvangende land niet voldoende concreet heeft gecontroleerd, schiet de geboden grondrechtenbescherming bovendien kennelijk tekort, in strijd met art. 3 EVRM.

Feilazoo t. Malta, EHRM 11 maart 2021, nr. 6865/19

Een uit te zetten vreemdeling heeft een tijdlang in gevangenschap doorgebracht (zowel gevangenisstraf als uitzettingsdetentie) en is onder meer in een container gedetineerd geweest. Het EHRM oordeelt dat de gevangenisomstandigheden zo slecht waren dat art. 3 EVRM is geschonden. Daarbij spreekt het bijzondere zorg uit over een periode van zeven weken waarin de vreemdeling is vastgehouden op een afdeling waar nieuw binnengekomen vreemdelingen in coronaquarantaine werden gehouden. Het Hof stelt daarnaast schendingen vast van art. 5 lid 1 en art. 34 EVRM, dit laatste in verband met de slechte mogelijkheden tot contact met de advocaat.

Barbotin t. Frankrijk, EHRM 19 november 2020, nr. 25338/16

Klager zat in slechte omstandigheden in voorarrest. Op zijn verzoek heeft de rechter een deskundige benoemd om die omstandigheden te beoordelen. Uiteindelijk werd in hoger beroep geoordeeld dat de kosten (775 euro) daarvoor niet hadden hoeven worden gemaakt. In een parallelle procedure had klager gevraagd om compensatie voor de slechte omstandigheden. Dit compensatieverzoek werd gehonoreerd, maar van het toegekende compensatiebedrag van 500 euro werden de 775 euro van het deskundigenrapport afgetrokken. Het EHRM oordeelt dat daardoor afbreuk is gedaan aan de effectiviteit van het compensatiesysteem, in strijd met art. 13 jo. 3 EVRM.

Bardali t. Zwitserland, EHRM 24 november 2020, nr. 31623/17

Gedurende een periode van in totaal 98 dagen heeft klager gevangen gezeten in een cel van 10 m2 die hij deelde met twee andere gevangenen. Hoewel hij daardoor erg weinig persoonlijke ruimte had, ziet het EHRM hierin geen schending van art. 3 EVRM. De reden daarvoor is dat klager wel toegang had tot goede sanitaire voorzieningen en dat de kwaliteit van licht, lucht, voedsel en drinkwater goed waren. Ook had klager verschillende mogelijkheden om zijn cel regelmatig te verlaten, bijvoorbeeld voor keukendiensten, bezoek of sport.

Navalnyy en Gunko t. Rusland, EHRM 10 november 2020, nr. 75186/12

Bij een vreedzame demonstratie in 2012 is de Russische oppositieleider Navalnyy – zonder concrete aanleiding – onder dwang opgepakt en meegevoerd naar het politiebureau. Later werd hij administratief veroordeeld omdat hij een politiebevel zou hebben genegeerd. Het EHRM stelt vast dat de uitgeoefende dwang zodanig was dat art. 3 EVRM is geschonden. Daarnaast was de detentie gedurende 20 uur in strijd met art. 5 lid 1 EVRM, is het recht op een eerlijk proces (art. 6 lid 1 EVRM) geschonden, en leverde de arrestatie en veroordeling een ongerechtvaardigde beperking van de demonstratievrijheid op (art. 11 EVRM).

Dimitar Angelov t. Bulgarije, EHRM 21 juli 2020, nr. 58400/16

Een levenslang gestrafte zit gevangen onder een ‘speciaal regime’, waarbij hij nauwelijks contacten heeft met andere gevangenen en nauwelijks bezigheden heeft. Het Hof verklaart zijn klacht over de detentieomstandigheden grotendeels niet-ontvankelijk omdat er in Bulgarije, naar aanleiding van eerdere EHRM-rechtspraak, nieuwe rechtsmiddelen zijn geïntroduceerd, waardoor iemand gemakkelijker kan opkomen tegen de toepassing van het speciale regime. Voor schade die klager eerder heeft geleden is daarentegen onvoldoende compensatie geboden, terwijl het regime duidelijk in strijd was met art. 3 EVRM. Op dat punt is art. 3 EVRM wel geschonden.

Dikaiou e.a. t. Griekenland, EHRM 16 juli 2020, nr. 77457/13

Enkele hiv-besmette gevangenen en gevangenen met aids werden in een Griekse detentie-inrichting bij elkaar geplaatst. Hoewel zij hebben geklaagd over slechte gevangenisomstandigheden en bovendien over stigmatisering door de gezamenlijke opsluiting, is volgens het Hof geen sprake van een situatie die in strijd is met art. 3 en 14 EVRM. Wel hebben de gevangenen onvoldoende rechtsmiddelen tot hun beschikking gehad om op nationaal niveau rechtsherstel te krijgen, in strijd met art. 13 EVRM.

N.T. t. Rusland, EHRM 2 juni 2020, nr. 14727/11

Klager zit levenslang gevangen in een Russische strafkolonie. Omdat hij is aangemerkt als gevaarlijke gevangene zit hij hetzij volledig geïsoleerd opgesloten (voor 22,5 uur per dag, zonder activiteiten), hetzij met één andere gevangene. Daarnaast moet hij standaard handboeien dragen. Het EHRM overweegt dat een dergelijk beleid ernstige (mentale en sociale) schade tot gevolg kan hebben. Noch voor de solitaire opsluiting, noch voor het dragen van handboeien is bovendien enige andere reden gegeven dan dat klager op de lijst van gevaarlijke gevangenen stond. Dat is volgens het Hof onvoldoende als rechtvaardiging. Schending art. 3 EVRM.