Israilov t. Rusland, EHRM 24 oktober 2023, nrs. 21882/09 en 6189/10

In 2009 is Israilovs zoon in Oostenrijk vermoord door drie Tsjetsjeense Russen. Omdat de Oostenrijkse autoriteiten vermoedden dat hoge Tsjetsjeense gezagsdragers – waaronder mogelijk de Tsjetsjeense president – hierbij betrokken waren, hebben zij een verzoek om medewerking aan Rusland gericht, maar pas na de strafzaak is enige informatie verkregen. Rondom de kwestie is ook Israilov zelf incommunicado gevangengenomen en gefolterd. Het EHRM acht het Russische nalaten een ernstige verzaking van samenwerkingsverplichtingen, die ook in strijd zijn met de verplichtingen onder art. 2 EVRM. De foltering en detentie van Israilov zijn voldoende aantoonbaar en in strijd met art. 3 en 5 EVRM.

K.P. t. Polen, EHRM 26 oktober 2023, nr. 52641/16

K.P. heeft bijna zeven jaar in voorarrest gezeten in verband met een fraudezaak. Tijdens haar voorlopige hechtenis heeft gevangenismedewerker T.R. misbruik gemaakt van haar psychische kwetsbaarheid en is K.P. zwanger van hem geworden. T.R. is daarvoor strafrechtelijk en tuchtrechtelijk veroordeeld. Het Hof oordeelt dat de lange duur van het voorarrest in strijd is met art. 5 lid 3 EVRM, nu voor de verlengingen niet steeds goede redenen bestonden. Naar het seksueel grensoverschrijdend gedrag van T.R. is voldoende onderzoek gedaan. Klaagster kan zich daarom geen slachtoffer meer noemen van schending van art. 3 EVRM, zodat deze klacht niet-ontvankelijk is.

A.D. t. Malta, EHRM 17 oktober 2023, nr. 12427/22

Een minderjarige bootvluchteling is in 2021 op Malta aangekomen. In verband met de risico’s van coronabesmetting is hij twee weken in besloten quarantaine gehouden. Daarna is hij gedetineerd omdat zijn minderjarigheid nog niet vaststond. Het Hof acht de omstandigheden van detentie in verband met de kwetsbaarheid van de vluchteling in strijd met art. 3 EVRM. Detentie voor twee weken om besmetting met corona te voorkomen is niet in overeenstemming met art. 5 lid 1 (b) EVRM. Evenmin is langdurige detentie van een kwetsbare minderjarige vluchteling te verenigen met art. 5 lid 1 (f) EVRM. Art. 5 is dan ook geschonden.

Ghazaryan en Bayramyan t. Azerbeidzjan, EHRM 5 oktober 2023, nr. 33050/18

De zoon van Ghazaryan en Bayramyan lijdt aan psychiatrische stoornissen. Volgens hen zijn die verergerd toen de zoon van 2018-2020 incommunicado werd gedetineerd. Het EHRM staat de ouders vanwege de bijzondere kwetsbaarheid van hun zoon toe om namens hem te procederen, ook al ontbreekt daarvoor een machtiging. Het Hof stelt schendingen vast van art. 3 en 5 EVRM als het gaat om de incommunicado detentie. Het heeft te weinig bewijs om art. 3 EVRM geschonden te bevinden betreffende de gezondheid van de zoon. De ouders bevinden zich niet in zodanig bijzondere omstandigheden dat voor henzelf een art. 3-schending kan worden vastgesteld.

Lapunov t. Rusland, EHRM 12 september 2023, nr. 28834/19

Rond 2017 vonden er in Tsjetsjenië veel ‘homoseksuele zuiveringen’ plaats. Zo werd Lapunov in die periode zonder grondslag opgepakt, twaalf dagen incommunicado gedetineerd en ondertussen ernstige mishandeld en bedreigd. Naar aanleiding van het gebeurde vond op aandringen van ngo’s wel enig onderzoek plaats, maar dat werd snel beëindigd. Het EHRM oordeelt dat in deze omstandigheden gesproken kan worden van foltering, in strijd met art. 3 EVRM. Het onderzoek was volstrekt ontoereikend en eveneens in strijd met art. 3 EVRM. De detentie was zonder grond en daarmee in strijd met art. 5 EVRM.

B.M. e.a. t. Frankrijk, EHRM 6 juli 2023, nrs. 84187/17 e.a.

Klagers verblijven tussen 2016 en 2019 in de gevangenis van Fresnes. In een eerder arrest heeft het Hof al geoordeeld dat de detentieomstandigheden, waaronder de overbevolking van 197%, een schending uitmaken van artikel 3 EVRM, samengenomen met artikel 13 EVRM. Het Hof komt tot dezelfde conclusie in deze zaak. Daarnaast oordeelt het Hof dat klagers beschikten over een effectief rechtsmiddel, namelijk een kortgedingprocedure, om een einde te laten stellen aan een routinepraktijk van fouilles op het lichaam. De klacht over die fouilles onder art. 3 EVRM is dus onontvankelijk.

S.P. e.a. t. Rusland, EHRM 2 mei 2023, nr. 36463/11

In Russische gevangenissen bestaat er een informele ‘pikorde’, waarvan de laagste klasse wordt gevormd door de paria’s. De paria’s moeten vernederend werk uitvoeren, worden sociaal en fysiek gesegregeerd, mogen andere gevangenen niet aanraken etc. Het EHRM acht het bestaan van deze pikorde aannemelijk en oordeelt dat die voor de outcasts vernederende en onmenselijke behandeling oplevert. De Russische autoriteiten zijn zich bewust van de situatie, maar ondernemen er niets tegen. Ook ontbreekt een effectief rechtsmiddel. Dat betekent dat dit informele systeem in strijd is met art. 3 en 13 EVRM.

N.M. t. België, EHRM 18 april 2023, nr. 43966/19

Een Algerijnse geradicaliseerde vreemdeling verblijft al een aantal jaren zonder verblijfsvergunning in België, daar is hij ook veroordeeld wegens lidmaatschap van een criminele organisatie in Syrië. Hem zijn verschillende malen uitzettingsbevelen opgelegd, waarbij hij een langere periode in vreemdelingenbewaring heeft doorgebracht met het oog op uitzetting. Daarbij zat hij in gedeeltelijke isolatie vanwege zijn neiging om radicale opvattingen naar anderen uit te dragen. Het EHRM acht in deze omstandigheden de vreemdelingenbewaring en de vorm daarvan aanvaardbaar, zeker nu die steeds zorgvuldig zijn overwogen en beoordeeld. Geen schending van art. 3 en 5 lid 1 (f) en lid 4 EVRM.

J.A. e.a. t. Italië, EHRM 30 maart 2023, nr. 21329/18

Tien Tunesische bootvluchtelingen zijn in de problemen gekomen op de Middellandse Zee. Na redding zijn zij overgebracht naar hotspotcentrum Lampedusa, waar ze tien dagen vast hebben gezeten. Vervolgens zijn zij gedwongen een document tot weigering van toegang te ondertekenen en zijn ze teruggestuurd naar Tunesië. Volgens het Hof zijn de hotspotcentra niet bedoeld als detentiecentra en is het vasthouden van klagers niet in overeenstemming met nationale wetgeving. Ook zijn de leefomstandigheden er erg slecht. Dit levert schendingen op van art. 3 en 5 EVRM. Verder is sprake geweest van collectieve uitzetting, in strijd met art. 4 P4 EVRM.

Mamasakhlisi e.a. t. Georgië en Rusland, EHRM 7 maart 2023, nrs. 29999/04 en 41424/04

In de separatistische Georgische republiek Abchazië zijn in 2001 en 2003 twee mensen gearresteerd en gedetineerd. Achteraf is gebleken dat in ieder geval een van hen aan systematische martelingen is onderworpen. Zij hebben in 2004 klachten ingediend bij het EHRM. Het Hof acht de overschrijding van de zesmaandentermijn verschoonbaar gelet op de uitzonderlijke omstandigheden. Nu Rusland effectieve controle uitoefent over Abchazisch grondgebied, moet dat land verantwoordelijk worden gehouden voor de gebeurtenissen. Het Hof acht aannemelijk dat de foltering inderdaad heeft plaatsgevonden en dat de detentie zonder grond was, in strijd met art. 3 en 5 EVRM.