Y t. Frankrijk, EHRM 31 januari 2023, nr. 76888/17

In Frankrijk hebben rechters geweigerd om de geslachtsregistratie van een intersekse persoon te wijzigen van mannelijk naar ‘neutraal’ of ‘intersekse’. Een belangrijke reden daarvoor was dat dit niet aan de rechter is, maar de wetgever hierover zou moeten beslissen. Het EHRM benadrukt het grote belang van het erkennen van een ‘derde hokje’ voor intersekse personen en hun identiteit. Tegelijkertijd begrijpt het de overwegingen van de Franse rechter. Het Hof wil ook zelf deze discussie overlaten aan wetgever en samenleving en stelt daarom geen schending van art. 8 EVRM vast. Wel zou het dat op een later moment alsnog kunnen doen.

Constantin-Lucian Spinu t. Roemenië, EHRM 13 oktober 2022, nr. 29443/20

Een Zevendedagsadventist kon vanuit de gevangenis iedere week extramuraal een kerkdienst bijwonen, tot de coronapandemie uitbrak. Toen werd hem wel de mogelijkheid geboden om de diensten online te volgen, maar dat weigerde hij. Het EHRM kent de staten een ruime margin of appreciation toe bij het bepalen van de noodzaak van bepaalde coronamaatregelen, gelet op de snel veranderende situatie. In dit geval zijn alle redelijke inspanningen verricht om de godsdienstvrijheid toch te kunnen garanderen, zodat de klacht over schending van de godsdienstvrijheid (art. 9 EVRM) kennelijk ongegrond is.

Rabczewska t. Polen, EHRM 15 september 2022, nr. 8257/13

De in Polen populaire popzangeres Doda heeft in een interview verteld dat ze niet gelooft in de bijbel. Ook heeft ze een aantal voor gelovigen mogelijk beledigende opmerkingen gemaakt. Dit heeft geresulteerd in een strafrechtelijke veroordeling tot een geldboete wegens godslastering. Volgens het EHRM riep Doda met haar uitlatingen niet op tot haat of intolerantie. De nationale autoriteiten hebben dat onvoldoende meegewogen, net als het feit dat gelovigen aanmerkelijke tolerantie tegenover kritiek moeten tonen. De boete vormt dan ook een schending van art. 10 EVRM.

Savickis e.a. t. Letland, EHRM (GK) 9 juni 2022, nr. 49270/11

Na de Letse onafhankelijkheid in 1991 is een pensioensysteem in het leven geroepen. Daarbij kunnen Letse staatsburgers arbeidsperioden in het buitenland wel laten meetellen bij de opbouw, maar permanent in Letland verblijvende niet-Letse staatsburgers niet. De Grote Kamer van het EHRM heeft dat in 2009 in strijd met het gelijkheidsbeginsel bevonden, maar de Grote Kamer komt daar nu op terug. Op basis van een zeer genuanceerde ‘margin of appreciation’ oordeelt het Hof dat er – onder meer gelet op de bijzondere transitiesituatie – reden was om het staatsburgerschap zwaar te laten meewegen. Art. 14 jo. 1 EP zijn dan ook niet geschonden.

Arnar Helgi Lárusson t. IJsland, EHRM 31 mei 2022, nr. 23077/19

Een man die wegens verlamming in een rolstoel zit, heeft verzocht om de toegankelijkheid van een kunst- en cultuurcentrum in zijn gemeente te vergroten. Dit is niet gehonoreerd, onder meer omdat de gemeente beperkte middelen had en prioriteit gaf aan het vergroten van de toegankelijkheid van onderwijs- en sportvoorzieningen. Het EHRM overweegt dat art. 8 jo. 14 EVRM vanwege de bijzondere omstandigheden in de zaak van toepassing zijn op deze toegankelijkheidskwestie. Het aanbrengen van de gevraagde voorzieningen zou echter neerkomen op een disproportionele last voor de gemeente, die dus niet in strijd met het EVRM heeft gehandeld.

Bežanić en Baškarad t. Kroatië, EHRM 19 mei 2022, nrs. 16140/15 en 13322/16

In Kroatië is het bij aankoop van een eerste huis mogelijk om een ontheffing te krijgen van de overdrachtsbelasting. Twee mensen moesten later echter alsnog de overdrachtsbelasting betalen omdat zij binnen vijf jaar naar een andere woning verhuisden. Daardoor was niet voldaan aan de voorwaarde dat de aankoop was gericht op vervulling van een woningbehoefte. Hoewel deze voorwaarde niet expliciet in de wetgeving was opgenomen, acht het Hof die niet onredelijk. De beslissingen waren daarmee voldoende bij wet voorzien. Bovendien leverde betaling van de overdrachtsbelasting geen individuele en disproportionele last op, zodat art. 1 EP EVRM niet is geschonden.

De Kok t. Nederland, EHRM 26 april 2022, nr. 1443/19

De Kok heeft fundamentele bezwaren tegen het Nederlandse systeem van zorgverzekeringen. Hij wil geen onderdeel uitmaken van een collectief systeem en zijn eigen lasten dragen; bovendien wil hij alleen gebruikmaken van homeopathische geneeskunde. Het EHRM oordeelt dat de verplichting om een basisverzekering voor de zorg af te sluiten wordt gerechtvaardigd door de wens van collectieve solidariteit en gezamenlijke bijdragen aan de zorgkosten. Klagers bezwaren komen bovendien niet voort uit een godsdienst of levensovertuiging. De verplichting een basisverzekering af te sluiten is dan ook niet strijdig met art. 8, 9 of 1 EP EVRM; de klachten zijn kennelijk ongegrond.

Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi t. Turkije, EHRM 10 mei 2022, nr. 41955/14

Een linkse, groene partij is in 2012 opgericht. Om aan de verkiezingen te kunnen deelnemen moest de partij lokale congressen organiseren. Daarvoor kreeg zij geen toestemming van de lokale kiesraden omdat zij niet voldeed aan minimumeisen van vertegenwoordiging in de verschillende deelgemeenten. Het EHRM erkent dat dit een inbreuk op de verenigingsvrijheid oplevert, maar het acht die te billijken omdat op deze manier voldoende inbedding in de lokale structuren werd nagestreefd. Bovendien zijn de eisen hier objectief en neutraal toegepast. Er is dan ook geen schending van art. 11 EVRM.

Regional Air Services S.R.L. en Ivaşcu t. Roemenië, EHRM 22 februari 2022, nrs. 76549/17 en 76757/17

In 2014 zijn verschillende mediaberichten gepubliceerd over de onderneming die de Roemeense luchthaven Tuzla beheert en over een aandeelhouder daarvan. De laatste is beschuldigd van lidmaatschap van de voormalige Securitate. Het EHRM overweegt dat die beschuldigen ernstig zijn, maar dat de nationale rechters op goede gronden hebben aangenomen dat er voldoende grondslag voor bestond. Ook was er al eerder media-aandacht aan besteed. Deze klacht over art. 8 EVRM is ongegrond. De reputatie van de onderneming kan niet geacht worden ernstig door de berichtgeving te zijn geschaad; deze klacht is daarom kennelijk ongegrond en daarmee niet-ontvankelijk.

Jivan t. Roemenië, EHRM 8 februari 2022, nr. 62250/19

Bij een 85-jarige man is een been geamputeerd. Daarna kon hij nauwelijks nog voor zichzelf zorgen. Nu amputatie in Roemenië als een handicap van middenniveau wordt gekwalificeerd, kwam de man niet in aanmerking voor persoonlijke assistentie. Het EHRM wijst erop dat Roemenië onder het VN Gehandicaptenverdrag de verplichting is aangegaan om de autonomie van mensen met een handicap te beschermen. De nationale autoriteiten hebben dat onvoldoende gedaan door alleen naar de ernst van de handicap zelf te kijken en niet naar de overige omstandigheden. Daardoor heeft de staat niet voldaan aan zijn positieve verplichtingen, in strijd met art. 8 EVRM.