Dos Santos Calado e.a. t. Portugal, EHRM 31 maart 2020, nrs. 55997/14 e.a.

De klagers in deze zaak hebben op nationaal niveau constitutionele beroepen ingediend, maar deze zijn om uiteenlopende redenen niet-ontvankelijk verklaard. Ten aanzien van twee van de klachten is het Hof van oordeel dat deze niet-ontvankelijkverklaring excessief formalistisch was en dat daardoor sprake is van een ongerechtvaardigde beperking van het recht op toegang tot de rechter. Voor de derde klager was dit anders, nu diens klacht is afgewezen omdat in wezen geen sprake was van een constitutionele kwestie; het Hof acht dat een voldoende overtuigende niet-ontvankelijkheidsgrond.

Kukhalashvili e.a. t. Georgië, EHRM 2 april 2020, nrs. 8938/07 en 41891/07

Tijdens het bestrijden van een gevangenisopstand in 2006 zijn veel gevangenen, waaronder de familieleden van klagers, door schotwonden om het leven gekomen. Voor het Hof heeft de regering onder meer gesteld dat de operatie om de opstand te bestrijden onder meer was ingegeven door de wens om wraak te nemen op de staatsondermijnende krachten in de gevangenis. Het Hof benadrukt dat een dergelijk doel nooit in overeenstemming kan zijn met het EVRM en het gebruik van dodelijk geweld niet kan rechtvaardigen. Het stelt verder vast dat het gebruikte geweld in dit geval niet absoluut noodzakelijk is gebleken, in strijd met art. 2 lid 2 EVRM.

Tête t. Frankrijk, EHRM 26 maart 2020, nr. 59636/16

Klager heeft een open brief aan de Franse autoriteit financiële markten geschreven waarin hij stelde dat een bankengroep zich mogelijk schuldig maakte aan strafbare feiten. Naar aanleiding van een klacht van de bank is klager een boete van 3000 euro wegens laster opgelegd. Volgens het Hof hebben de nationale rechters ten onrechte alleen de wetgeving over laster toegepast en geen eigen afweging gemaakt. De brief was geschreven over een onderwerp van maatschappelijke controverse, diende een politiek doel en was genuanceerd geformuleerd; ook was de boete relatief hoog. De veroordeling leverde dan ook een schending op van art. 10 EVRM.

Centre for Democracy and the Rule of Law t. Oekraïne, EHRM 26 maart 2020, nr. 10090/16

Een non-gouvernementele organisatie heeft zonder succes geprobeerd toegang te krijgen tot de CV’s van partijleiders tijdens de parlementsverkiezingen van 2014 om hun integriteit te kunnen checken. Het Hof stelt vast dat deze toegang tot overheidsinformatie binnen het bereik van art. 10 EVRM komt en dat de organisatie er een publiek doel mee wilde dienen. De privacybelangen van de politici die daar tegenover staan, zijn volgens het Hof van minder groot gewicht, ook gelet op de verkiezingscontext. Het niet-verschaffen van toegang was dan ook in strijd met art. 10 EVRM.

Asady e.a. t. Slowakije, EHRM 24 maart 2020, nr. 24917/15

Een groep Afghaanse asielzoekers is in 2014 aan de Slowaakse grens tegengehouden. Zij zijn verhoord en vervolgens allemaal op dezelfde dag uitgezet. Volgens klagers was daarbij sprake van collectieve uitzetting in strijd met art. 4 van Protocol 4 EVRM. Het EHRM stelt echter vast (met 4 stemmen tegen 3) dat er in dit een voldoende geïndividualiseerde beoordeling van de individuele kwesties heeft plaatsgevonden en stelt geen schending vast. Daardoor is er ook geen ‘arguable claim’ onder art. 13 EVRM, zodat het Hof op de klacht daarover niet in hoeft te gaan.

Fabris en Parziale t. Italië, EHRM 19 maart 2020, nr. 41603/13

Een drugsverslaafde gevangene is overleden aan het snuiven van gas uit een gasfles uit de gevangeniskeuken. In samenhang met een later gebleken medische aandoening leverde dit een acute hartstilstand op. Volgens het Hof kon de staat in dit geval niet redelijkerwijs weten dat er een concreet risico bestond voor het leven van klager en zijn er ook niet onvoldoende preventieve maatregelen getroffen daartegen. Evenmin heeft de – verder volgens het Hof zorgvuldige – procedure, die na zeven jaar werd beëindigd wegens verjaring, te lang geduurd.

Marius Alexandru en Marinela Ştefan t. Roemenië, EHRM 24 maart 2020, nr. 78643/11

Klagers auto is getroffen door een omvallende boom, waardoor zij levensbedreigend letsel opliepen. Het EHRM stelt vast dat weliswaar onderzoek is gedaan naar de oorzaken van het omvallen van de boom, maar dat voor het overige de nationale procedures tot vaststelling van aansprakelijkheid tekort zijn geschoten. Dat levert een schending van de procedurele positieve verplichtingen onder art. 2 EVRM op. Van een materiële schending is geen sprake, nu niet is gebleken van tekortkomingen in de regelgeving en handhaving rondom bomenonderhoud langs de Roemeense wegen.

Baş t. Turkije, EHRM 3 maart 2020, nr. 66448/17

Na de couppoging in Turkije (2016) is klager samen met 2846 andere rechters ontslagen. Ook is hij vervolgd en veroordeeld wegens lidmaatschap van een terroristische organisatie. Het Hof beoordeelt de zaak mede in het licht van art. 15 EVRM (noodtoestand). Klagers arrestatie en voorarrest waren gebaseerd op een overmatig extensieve uitleg van wetgeving en waren niet ingegeven door een redelijke verdenking, strijdig met art. 5 lid 1 EVRM. De rechterlijke beoordeling voorarrest na ruim een jaar is tardief en in strijd met art. 5 lid 4 EVRM. Strijd met de eis van onafhankelijkheid/onpartijdigheid van de beoordeling is in klagers zaak niet aangetoond; dit klachtonderdeel is niet-ontvankelijk.