Autorité des marchés financiers (AMF), HvJ EU 15 maart 2022, zaak C-302/20

Bij het schrijven van een column over marktgeruchten heeft A informatie gegeven aan twee personen die vervolgens op basis van die informatie hebben gehandeld met voorwetenschap. De vraag is of hier sprake was van openbaarmaking van informatie ‘ten behoeve van journalistieke doeleinden’ in de zin van verordening nr. 596/2014. Het HvJ legt deze verordening uit in het licht van de vrijheid van meningsuiting (art. 11 Hv). Het beantwoordt de voorgelegde vraag positief, nu ook informatievergaring en verificatie kunnen behoren tot journalistieke werkzaamheden.

Bonnet t. Frankrijk, EHRM 25 januari 2022 (ontv.besl.), nr. 35364/19

Alain Soral heeft in 2016 een parodie geplaats op de voorpagina van ‘Charlie Hebdo’ over de aanslagen in Brussel, die toen net hadden plaatsgevonden. Volgens de Franse strafrechter was de parodie ernstig beschadigend voor de joodse gemeenschap en werd er bovendien in gesuggereerd dat de Holocaust niet zou hebben plaatsgevonden. Soral werd daarom veroordeeld tot een boete. Het EHRM acht de nationale beoordeling redelijk, mede gelet op het beperkte gewicht dat aan dit soort uitingen toekomt. De veroordeling was dan ook niet in strijd met de door art. 10 EVRM beschermde uitingsvrijheid.

Ilker Deniz Yücel t. Turkije, EHRM 25 januari 2022, nr. 27684/17

Klager, Ilker Deniz Yücel is zowel Turks als Duits staatsburger en was op het moment van de gebeurtenissen journalist voor de Duitse krant ‘Die Welt’.  Hij werd aanvankelijk verdacht van betrokkenheid bij een Wikileaks-publicatie van gehackte e-mails in 2016. Hij werd daarvoor echter niet in hechtenis genomen. Wel werd hij vastgezet en uiteindelijk veroordeeld op verdenking van verspreiding van terrorismepropaganda. Het Turkse Constitutionele Hof heeft het voorarrest in strijd verklaard met vrijheidsrechten en de vrijheid van meningsuiting, maar een lage compensatie toegekend. Het EHRM onderzoekt de zaak daarom ook zelf en concludeert dat zowel art. 5 als art. 10 EVRM door het voorarrest zijn geschonden. Het acht het niet nodig om de klacht over art. 18 EVRM (misbruik van beperkingsbevoegdheid) te onderzoeken.

Freitas Rangel t. Portugal, EHRM 11 januari 2022, nr. 78873/13

Een bekende Portugese journalist heeft in 2010 een verklaring in het parlement en de media afgelegd waarin hij zich kritisch uitsprak over de banden tussen bepaalde rechters, openbare aanklagers en journalisten. Daardoor kon volgens hem vertrouwelijke informatie over strafprocedures te gemakkelijk in de media terechtkomen. Naar aanleiding van aanklachten van de beroepsorganisaties voor rechters en aanklagers is hij veroordeeld tot schadevergoedingen van 25.000 euro. Het Hof acht dat disproportioneel. In dit debat over een onderwerp van algemeen belang had de uitingsvrijheid zwaarder moeten wegen dan de bescherming van de reputatie van publieke instituties. Schending art. 10 EVRM.

Standard Verlagsgesellschaft mbH t. Oostenrijk (nr. 3), EHRM 7 december 2021, nr. 39378/15

De uitgever van de krant ‘Der Standard’ beheert ook een online forum waarop gebruikers na registratie commentaar kunnen geven. Naar aanleiding van twee artikelen over politici zijn grove opmerkingen gemaakt. Om het de politici mogelijk te maken tegen de verantwoordelijken te procederen is de krant verplicht de gebruiksgegevens te openbaren. Het EHRM houdt de uitgever als ‘host provider’ verantwoordelijk voor de verspreiding van de uitingen. Het wijst op het grote belang van anonimiteit op internet voor de uitingsvrijheid en stelt vast dat – in strijd met artikel 10 EVRM - dit belang bij het procederen over reputatiebescherming niet voldoende is afgewogen.

Mukhin t. Rusland, EHRM 14 december 2021, nr. 3642/10

In een nationale, massamediale krant waarvan Mukhin hoofdredacteur was is een campagne gevoerd voor een referendum over aansprakelijkheid van gezagsdragers. Later werd in de krant een antisemitisch, racistisch getoonzet ingezonden stuk van D. geplaatst. Mukhin is in verband met deze ‘extremistische uitingen’ veroordeeld tot twee jaar gevangenisstraf en is zijn status als journalist kwijtgeraakt. De krant werd de massamediastatus ontnomen, wat feitelijk neerkwam op een verspreidingsverbod. Het EHRM acht deze vergaande consequenties en de daarvoor gegeven redenen onaanvaardbaar en disproportioneel in het licht van de door art. 10 EVRM beschermde persvrijheid.

Pal t. Verenigd Koninkrijk, EHRM 30 november 2021, nr. 44261/19

Journalist AB heeft geklaagd over intimidatie door Pal, eveneens journalist. Nadat Pal opnieuw een negatief stuk over AB had gepubliceerd en beschuldigende tweets had verstuurd, werd zij op verzoek van AB aangehouden en strafrechtelijk vervolgd. Uiteindelijk werd besloten de strafzaak niet voort te zetten. Het EHRM oordeelt dat de vervolging inbreuk maakt op art. 10 EVRM, al volgde er geen veroordeling. Het acht het problematisch dat de politie geen volwaardige toets van de redelijkheid van de beperking van de uitingsvrijheid heeft gemaakt, voorafgaand aan de aanhouding; ook daarna is dat onvoldoende gebeurd. Daardoor is art. 10 EVRM geschonden.

Assotsiatsiya NGO Golos e.a. t. Rusland, EHRM 16 november 2021, nr. 41055/12

Een stichting, gerund door NGO’s, heeft in 2011 een website in het leven geroepen waarop gebruikers misstanden bij de Doemaverkiezingen in dat jaar konden melden. De stichting werd vervolgens veroordeeld tot een boete, onder meer omdat ze in strijd met de regelgeving ‘onderzoeksrapporten’ over de campagne hadden gepubliceerd en de website toegankelijk bleef in de ‘stille periode’ direct voorafgaand aan de verkiezingen. Het EHRM oordeelt dat daarmee een al te brede uitleg aan de nationale wetgeving is gegeven, met een disproportionele inbreuk op de uitingsvrijheid tot resultaat; strijd met art. 10 EVRM.

Văcean t. Roemenië, EHRM 16 november 2021, nr. 47695/14

Terwijl Văcean kandidaat was voor benoeming als orkestdirecteur, circuleerde op internet een filmpje waarop te zien was dat een – fysiek op Văcean lijkende – man een auto stal. Een journalist schreef daarop een artikel waarin hij suggereerde dat Văcean de dief was. Dat stond niet in de weg aan zijn benoeming, maar vanwege reputatieschade startte Văcean toch een smaadprocedure, die echter op niets uitliep. Volgens het EHRM heeft de nationale rechter niet goed genoeg gekeken naar het ontbreken van een feitelijke basis en de schendingen van journalistieke zorgvuldigheid. De reputatie is daardoor onvoldoende beschermd, in strijd met art. 8 EVRM.

Diosdalo Cabello Rondón,  Gerecht 14 juli 2021, zaak T-248/18

Een Venezolaanse politicus is op een EU-sanctielijst geplaatst waardoor zijn tegoeden zijn bevroren, onder meer omdat hij in Venezuela zijn positie heeft gebruikt om via de audiovisuele media op te roepen tot haat en geweld jegens oppositiepolitici en mensenrechtenverdedigers. Het Gerecht beoordeelt of de maatregelen verenigbaar zijn met de vrijheid van meningsuiting van art. 11 Hv, op basis van de criteria als neergelegd in de EHRM-rechtspraak. De conclusie is dat de maatregelen noodzakelijk en niet onevenredig zijn aan de doelstelling van het beschermen van democratie en rechtsstaat en niet in strijd zijn met de vrijheid van meningsuiting.