Verein Klimaseniorinnen Schweiz e.a. t. Zwitserland, EHRM (GK) 9 april 2024, nr. 53600/20

Een vereniging van oudere Zwitsers en vier Zwitserse ouderen stellen dat hun recht op leven en privéleven worden geschonden door het tekortschietende Zwitserse klimaatbeleid. Het EHRM benadrukt het bijzondere en urgente karakter van klimaatzaken. Gelet daarop creëert het een nieuwe mogelijkheid voor klimaatorganisaties om bij het EHRM over tekortschietend klimaatbeleid te klagen. Individuele klachten zijn juist bijna nooit ontvankelijk, ook in deze zaak niet. Het Hof formuleert verder uitgangspunten voor nationale klimaatregelingen en acht het Zwitserse beleid daarmee in strijd. Daarnaast is het recht op toegang tot de rechter geschonden doordat de vereniging niet inhoudelijk over het klimaatbeleid kon klagen.

O.G. e.a. t. Griekenland, EHRM 23 januari 2024, nrs. 71555/12 en 48256/13

In 2012 zijn in Athene verschillende prostituees aangehouden en vervolgens gescreend op seksueel overdraagbare aandoeningen. Toen bleek dat zij HIV-positief waren, heeft de officier van justitie besloten hun namen, foto’s en HIV-status te publiceren; dat trok veel media-aandacht. Het EHRM oordeelt dat de screening zelf onvoldoende was geregeld in duidelijke en voorzienbare wetgeving, in strijd met art. 8 EVRM. De publicatie van de persoonsgegevens was zeer vergaand en stigmatiserend, terwijl met minder vergaande maatregelen had kunnen worden volstaan om volksgezondheidsbelangen te beschermen. Ook dit levert strijd op met art. 8 EVRM.

Krankenversicherung Nordrhein, HvJ EU 21 december 2023, zaak C-667/21

Een medische instelling stelt op basis van haar wettelijke opdracht medische adviezen over arbeidsongeschiktheid op voor zorgverzekeraars. Zij doet dat in voorkomende gevallen ook als het de arbeidsongeschiktheid van haar eigen werknemers betreft. Het HvJ EU oordeelt dat dat niet als zodanig een onrechtmatige gegevensverwerking oplevert. Ook hoeft de instelling in beginsel niet te garanderen dat geen enkele collega van de betrokkene toegang heeft tot zijn gezondheidsgegevens. Wel moet de gegevensverwerking aan de verder geldende rechtmatigheids- en zorgvuldigheidseisen van art. 6 en 9 AVG voldoen.

M.L. t. Polen, EHRM 14 december 2023, nr. 40119/21

Een Poolse wettelijke bepaling die abortus mogelijk maakte bij zeer ernstige foetale afwijkingen is ongeldig verklaard door het Poolse Constitutionele Hof. Het Hof overweegt dat een kwestie als deze binnen het bereik valt van art. 8 EVRM. Een wettelijke basis voor de inbreuk had gevonden kunnen worden in de uitspraak van het Constitutionele Hof, maar het EHRM heeft eerder al bepaald dat de samenstelling daarvan zodanig in strijd is met rechtsstatelijke eisen dat het niet als een gerecht in de zin van art. 6 kan worden gezien. De uitspraak kan daarom geen wettelijke grondslag opleveren, zodat art. 8 EVRM is geschonden.

Nordic Info, HvJ EU (GK) 5 december 2023, zaak C-128/22

In juli 2020 werden vanwege de coronapandemie niet-essentiële reizen vanuit en naar België verboden als herkomst- of bestemmingslanden in een rode zone vielen. Het HvJ EU stelt in algemene zin vast dat dit soort beperkende maatregelen bedoeld was om de volksgezondheid te beschermen. Het HvJ EU acht ze in beginsel niet onredelijk. De nationale rechter moet de geschiktheid, noodzakelijkheid en evenredigheid ervan nagaan, maar moet daarbij rekening houden met de bijzondere omstandigheden. Ook oordeelt het dat het tijdelijk invoeren van binnengrensbeperkingen in deze omstandigheden gerechtvaardigd kon worden met het oog op de openbare orde.

Locascia e.a. t. Italië, EHRM 19 oktober 2023, nr. 35648/10

Locascia e.a. wonen in Campanië, waar sinds 1994 grote problemen bestonden bij het ophalen en verwerken van afval. Pas na 2009 zijn die problemen opgelost, maar dat gebeurde onder meer door een toch al gebrekkige afvalverwerkingsinstallatie bij de woningen van klagers een vergunning te geven om extra huisvuil te verwerken. Dat leidde tot sterke grondwaterverontreiniging, die ook nu nog niet is opgelost. Het EHRM oordeelt dat Italië zowel door de problemen met de afvalverwerking en door het niet-effectief opruimen van de milieuverontreiniging bij de afvalverwerkingsinstallatie art. 8 EVRM is geschonden. De informatierechten van Locascia e.a. zijn wel voldoende beschermd.

Mayboroda t. Oekraïne, EHRM 13 april 2023, nr. 14709/07

In 2000 is bij Mayboroda tijdens een spoedoperatie haar linkernier verwijderd. Zij had daarvoor geen geïnformeerde toestemming geven, net zomin als haar naasten. De behandelende artsen hielden het verwijderen van de nier voor haar geheim. Uiteindelijk heeft ze voor dit laatste op nationaal niveau wel erkenning en compensatie ontvangen. Het EHRM oordeelt dat de destijds in Oekraïne bestaande regels en protocollen voor geïnformeerde toestemming tekortschoten, zodat art. 8 EVRM is geschonden. Vanwege de al toegekende compensatie is de klacht over de geheimhouding niet-ontvankelijk.

Kotov e.a. t. Rusland, EHRM 11 oktober 2022, nrs. 5142/18 en 13 andere

Een vuilnisbelt in Klin, Rusland, veroorzaakte stankoverlast, luchtvervuiling en grondwaterverontreiniging. Hoewel moeilijk aantoonbaar is dat omwonenden hierdoor gezondheidsschade hebben geleden, is het, gelet op het stelselmatig overschrijden van alle relevante emissienormen, aannemelijk dat hun welzijn is aangetast. Het enkele onrechtmatige handelen van de exploitant is geen reden om een schending aan te nemen van art. 8 EVRM, maar de staat heeft ook te weinig gedaan om de naleving van de normen actief af te dwingen. Daardoor is er geen ‘fair balance’ gevonden tussen het belang bij effectieve afvalverwerking en de privacybelangen van omwonenden, in strijd met art. 8 EVRM.

Pavlov e.a. t. Rusland, EHRM 11 oktober 2022, nr. 31612/09

Inwoners van Lipetsk ondervinden al jaren schadelijke effecten door de uitstoot van grote (staal- en cement-)fabrieken in de omgeving. Het EHRM benadrukt dat in een geval als dit geen individuele gezondheidsschade hoeft te worden bewezen voor toepasselijkheid van art. 8 EVRM, maar dat het voldoende is dat de kwaliteit van leven in algemene zin aantoonbaar is benadeeld. De Russische autoriteiten hebben weliswaar enige maatregelen getroffen om de uitstoot te verminderen, maar zij zijn daarbij onvoldoende voortvarend te werk gegaan. Daardoor hebben ze geen redelijk evenwicht bereikt tussen de op het spel staande belangen en is art. 8 EVRM geschonden.

M.K. t. Oekraïne, EHRM 15 september 2022, nr. 24867/13

Een militair heeft een aantal routinechecks ondergaan. Daarbij is zonder haar medeweten ook een HIV-test uitgevoerd. Zij kreeg het resultaat daarvan niet te zien, maar later werden wel haar moeder en de legerautoriteiten geïnformeerd over haar HIV-positieve status. Het EHRM benadrukt het grote belang van de vertrouwelijkheid en zorgvuldige omgang met dit soort informatie. De Oekraïense autoriteiten hebben in dit geval duidelijk in strijd met het nationale recht en zonder goede grondslag gehandeld. Art. 8 EVRM is daardoor geschonden.