Shirkhanyan t. Armenië, EHRM 22 februari 2022, nr. 54547/16

Een voormalige Armeense staatssecretaris is in voorarrest genomen op verdenking van ondersteuning van een staatsondermijnende organisatie. Hij heeft ernstige gezondheidsklachten en krijgt daarvoor aanvankelijk onvoldoende zorg. Een interimmaatregel van het EHRM om daarin te voorzien, wordt eerst niet opgevolgd, maar later tot op zekere hoogte wel. Het EHRM oordeelt dat de medische zorg en de detentieomstandigheden zodanig slecht waren dat art. 3 EVRM is geschonden. Ook was er onvoldoende reden voor verlenging van het voorarrest (art. 5 lid 3 EVRM). Art. 34 EVRM is geschonden doordat de politicus geen vertrouwelijk onderhoud kon hebben met zijn procesvertegenwoordiger bij het Hof.

Sy t. Italië, EHRM 24 januari 2022, nr. 11791/20

Sy is in 2017 strafrechtelijk vervolgd, maar vrijgesproken vanwege ontoerekeningsvatbaarheid. Wel zou hij moeten worden geplaatst in een tehuis voor de uitvoering van preventieve maatregelen (REMS). Daar bleken echter geen plaatsen beschikbaar. Ondanks verschillende hernieuwde rechterlijke bevelen om klager in een REMS te plaatsen en een interimmaatregel van het EHRM van die strekking, is klager pas in 2020 naar een REMS overgebracht. Het EHRM acht dit in strijd met art. 5 lid 1 (e) en art. 6 lid 1 EVRM. Bovendien is art. 34 EVRM geschonden door de (mede door een corona-lockdown veroorzaakte) late tenuitvoerlegging van de EHRM-interimmaatregel.

Melgarejo Martinez de Abellanosa t. Spanje, EHRM 14 december 2021, nr. 11200/19

In een procedure over naheffing van inkomstenbelasting heeft de nationale rechter een eis over de hoofdschuld gegrond verklaard, maar de daarmee samenhangende eis over onder meer wettelijke rente afgewezen. In een andere, beweerdelijk vergelijkbare zaak zijn beide eisen toegewezen. Het EHRM oordeelt dat geen sprake is van een fundamentele en langdurige divergentie in de rechtspraak, maar wel van een tekortschietende motivering. Daardoor is art. 6 EVRM geschonden. Onder art. 41 EVRM oordeelt het dat rechtsherstel op nationaal niveau kan worden geboden door heropening van de zaak.

Ghrenassia t. Luxemburg, EHRM 7 december 2021, nr. 27160/19

Ghrenassia heeft geprocedeerd in een geschil over contractenrecht en heeft uiteindelijk cassatie ingesteld bij het Luxemburgse cassatiehof. Daarbij heeft hij verzocht om vier prejudiciële vragen voor te leggen aan het HvJ EU. Het cassatieberoep is echter niet-ontvankelijk verklaard vanwege formele gebreken in de cassatiemiddelen. De klacht bij het EHRM richt zich niet op de prejudiciële vragen, dus daarover spreekt het Hof zich niet uit. Wel oordeelt het dat de niet-ontvankelijkverklaring was ingegeven door overmatig formalisme. Daardoor is het recht op toegang tot de rechter (art. 6 lid 1 EVRM) geschonden.

État luxembourgeois, HvJ EU 25 november 2021, zaak C-437/19

Als niet wordt voldaan aan een fiscaal bevel tot verstrekking van inlichtingen kan een boete worden opgelegd. Het HvJ EU legt uit dat art. 47 Hv meebrengt dat die boete pas legitiem opeisbaar wordt als de rechtmatigheid van het bevel en het boetebesluit onherroepelijk zijn erkend. Bovendien moet dan voor het alsnog geven van de inlichtingen een termijn worden gegund die gelijk staat aan de termijn waarin het nationale recht aanvankelijk voorzag om gevolg te geven aan het inlichtingenbevel.

IS (Illégalité de l’ordonnance de renvoi), HvJ EU 23 november 2021, zaak C-564/19

Als een lagere rechter prejudiciële vragen heeft voorgelegd aan het HvJ is het onaanvaardbaar dat een hogere rechter (i.c. de Hongaarse Kúria) die vragen onrechtmatig verklaart en er tegen de lagere rechter een tuchtprocedure wordt ingesteld. De lagere rechter moet dan de hogere nationale uitspraak buiten beschouwing laten. Los hiervan bepaalt het HvJ in deze zaak dat lidstaten concrete maatregelen moeten nemen om te zorgen voor een voldoende kwaliteit van de vertolking, zodat een verdachte zijn verdedigingsrechten kan uitoefenen. Is de tolkenkwaliteit onvoldoende, dan leidt dat tot een oneerlijk proces en mag een verdachte niet bij verstek worden veroordeeld.

Kooperativ Neptun Servis t. Rusland, EHRM 23 november 2021, nr. 40444/17

In de jaren ’90 is zonder toestemming een winkelcentrum bovenop een rioolinstallatie in Moskou gebouwd. In 2006 hebben de autoriteiten hierover geprocedeerd, maar hun zaak stuitte af op verjaring. Daarop is in 2015 een sloopbevel afgegeven, waarbij het voor de eigenaar onmogelijk bleek om dat in rechte te laten toetsen. Het EHRM ziet in die onmogelijkheid van toegang tot de rechter, die ook in strijd was met het eigen nationale recht, een schending van art. 6 en art. 1 EP EVRM. 

Čolić t. Kroatië, EHRM 18 november 2021, nr. 49083/18

In een letselschadeprocedure heeft een toepassing van het Kroatische procesrecht ertoe geleid dat het slachtoffer weliswaar een schadevergoeding toegekend kreeg, maar tegelijkertijd een proceskostenvergoeding aan de tegenpartij moest betalen die twee keer zo hoog was als het schadevergoedingsbedrag. Het recht op toegang tot de rechter geldt volgens het EHRM in dit soort civiele procedures net zo goed als in zaken waarin de staat betrokken is, terwijl een absurd hoge kostenvergoeding als de onderhavige daar afbreuk aan kan doen. De kern van art. 6 lid 1 EVRM is dan ook aangetast.

Europese Commissie t. Hongarije, HvJ EU 16 november 2021, zaak C-821/19

Naar aanleiding van een door de Europese Commissie ingestelde inbreukprocedure oordeelt het HvJ EU dat Hongarije op een aantal punten de Procedurerichtlijn en de Opvangrichtlijn heeft geschonden. Het is niet aanvaardbaar om eigenmachtig een extra ontvankelijkheidscriterium voor asielverzoeken toe te sturen. Daarnaast is het in strijd met de Procedurelichtlijn en met art. 18 en 47 Hv om mensen strafbaar te stellen voor het bieden van hulp aan asielzoekers bij het indienen van een asielverzoek en om beperkende maatregelen aan deze mensen op te leggen.

Ivan Gavanozov, HvJ EU 11 november 2021, zaak C-852/19

De Bulgaarse vervolgingsautoriteiten hebben een Europees onderzoeksbevel uitgevaardigd waarin de Tsjechische autoriteiten werd verzocht om woningen en kantoren te doorzoeken en een getuige via een videoconferentie te verhoren. Het HvJ oordeelt dat – vanwege de vergaandheid van zo’n getuigenverhoor – er voor de betrokkene in de uitvoerende lidstaat een rechtsmiddel moet zijn om in ieder geval de materiële gronden van het bevel te laten toetsen. Is dat er niet, dan is het in strijd met art. 47 Hv om zo’n onderzoeksbevel uit te vaardigen.