Verein Klimaseniorinnen Schweiz e.a. t. Zwitserland, EHRM (GK) 9 april 2024, nr. 53600/20

Een vereniging van oudere Zwitsers en vier Zwitserse ouderen stellen dat hun recht op leven en privéleven worden geschonden door het tekortschietende Zwitserse klimaatbeleid. Het EHRM benadrukt het bijzondere en urgente karakter van klimaatzaken. Gelet daarop creëert het een nieuwe mogelijkheid voor klimaatorganisaties om bij het EHRM over tekortschietend klimaatbeleid te klagen. Individuele klachten zijn juist bijna nooit ontvankelijk, ook in deze zaak niet. Het Hof formuleert verder uitgangspunten voor nationale klimaatregelingen en acht het Zwitserse beleid daarmee in strijd. Daarnaast is het recht op toegang tot de rechter geschonden doordat de vereniging niet inhoudelijk over het klimaatbeleid kon klagen.

M.L. t. Polen, EHRM 14 december 2023, nr. 40119/21

Een Poolse wettelijke bepaling die abortus mogelijk maakte bij zeer ernstige foetale afwijkingen is ongeldig verklaard door het Poolse Constitutionele Hof. Het Hof overweegt dat een kwestie als deze binnen het bereik valt van art. 8 EVRM. Een wettelijke basis voor de inbreuk had gevonden kunnen worden in de uitspraak van het Constitutionele Hof, maar het EHRM heeft eerder al bepaald dat de samenstelling daarvan zodanig in strijd is met rechtsstatelijke eisen dat het niet als een gerecht in de zin van art. 6 kan worden gezien. De uitspraak kan daarom geen wettelijke grondslag opleveren, zodat art. 8 EVRM is geschonden.

Verzilov e.a. t. Rusland, EHRM 29 augustus 2023, nr. 25276/15

Toen de feministische punkband Pussy Riot in 2014 een protestlied begon te zingen in Sotsji (waar toen de Olympische Winterspelen plaatsvonden), werden zij aangevallen door tien mannen, waaronder enkelen gehuld in kozakkenuniform. Rusland heeft gesteld dat de kozakken op eigen titel handelden, maar het EHRM neemt toch aan dat zij als overheidsactoren hebben gehandeld. De kozakken zijn namelijk publiek gefinancierd en waren betrokken bij openbare-ordehandhaving; bovendien droegen verschillende aanvallers de uniformen. Rusland is dus verantwoordelijk voor de schendingen van art. 3 en 10 EVRM, niet alleen vanwege het later ontbrekende onderzoek, maar ook voor de mishandeling als zodanig.

Pitsiladi en Vasilellis t. Griekenland, EHRM 6 juni 2023, nrs. 5049/14 en 5122/14

Om de kosten van gespecialiseerde zorg voor een ernstig ziek kindje te betalen is een collectefonds opgericht. Op een speciaal geopende bankrekening op naam van de ouders werd bijna 297.000 euro aan donaties gestort. De ouders konden echter geen gebruik maken van de bankrekening, nu wettelijk alleen rechtspersonen dat konden doen. Het kindje is overleden. Het EHRM benadrukt dat de staat hier niets te verwijten valt, hoe tragisch de gevolgen ook waren. De wetgeving heeft geen causaal verband met het overlijden en is bovendien snel aangepast. Art. 2 EVRM is dan ook niet geschonden.

Nepomnyashchiy e.a. t. Rusland, EHRM 30 mei 2023, nrs. 39954/09 en 3465/17

Drie LHBTI-activisten hebben aangifte gedaan vanwege zeer homovijandige uitspraken door twee politici. In één geval hadden die uitlatingen te maken met de zware mishandeling van een van de activisten door twee onbekenden. Een strafrechtelijk onderzoek is echter niet ingesteld. Het EHRM benadrukt dat het essentieel is dat politici zich onthouden van stigmatiserende en discriminerende uitlatingen. In dit geval is volstrekt onvoldoende bescherming geboden doordat geen strafrechtelijke onderzoeken zijn gestart en de belangen van de activisten daarbij onvoldoende zijn betrokken. Dit is in strijd met art. 8 en 14 EVRM. 

A.E. t. Bulgarije, EHRM 23 mei 2023, nr. 53891/20

A.E. is op 15-jarige leeftijd gaan samenwonen met een man die haar mishandelde. Een gemeld ernstig incident leidde echter niet tot vervolging, nu onvoldoende was aangetoond dat er sprake was van herhaalde geweldpleging jegens A.E. Volgens het EHRM laat dat criterium als zodanig al zien dat de Bulgaarse wetgeving onvoldoende beschermt tegen huiselijk geweld. Daarnaast is er een patroon in de Bulgaarse reacties zichtbaar waaruit blijkt dat er sprake is van een institutioneel tekortschieten. Ook zonder dat A.E. aantoont dat de overheid haar bijzonder heeft benadeeld of gediscrimineerd, kan het EHRM daarom een schending van art. 3 en 14 EVRM aannemen.

Ohanjanyan t. Armenië, EHRM 25 april 2023, nr. 70665/11

Een militair dienstplichtige is in 2007 omgekomen, beweerdelijk door een noodlottig ongeval. Er werd een onderzoek gestart, maar dat is anno 2022 nog steeds niet afgerond. Armenië heeft in een eenzijdige verklaring de schending erkend, maar is daarbij volgens het EHRM onvoldoende precies geweest en heeft een te lage schadevergoeding aangeboden. Het EHRM zelf oordeelt dat het onderzoek te lang heeft geduurd en onvoldoende zorgvuldig was. Daardoor is art. 2 EVRM niet alleen in procedureel opzicht, maar ook in materieel opzicht geschonden: Armenië heeft geen voldoende plausibele verklaring voor het overlijden gegeven.

S.P. e.a. t. Rusland, EHRM 2 mei 2023, nr. 36463/11

In Russische gevangenissen bestaat er een informele ‘pikorde’, waarvan de laagste klasse wordt gevormd door de paria’s. De paria’s moeten vernederend werk uitvoeren, worden sociaal en fysiek gesegregeerd, mogen andere gevangenen niet aanraken etc. Het EHRM acht het bestaan van deze pikorde aannemelijk en oordeelt dat die voor de outcasts vernederende en onmenselijke behandeling oplevert. De Russische autoriteiten zijn zich bewust van de situatie, maar ondernemen er niets tegen. Ook ontbreekt een effectief rechtsmiddel. Dat betekent dat dit informele systeem in strijd is met art. 3 en 13 EVRM.

Mayboroda t. Oekraïne, EHRM 13 april 2023, nr. 14709/07

In 2000 is bij Mayboroda tijdens een spoedoperatie haar linkernier verwijderd. Zij had daarvoor geen geïnformeerde toestemming geven, net zomin als haar naasten. De behandelende artsen hielden het verwijderen van de nier voor haar geheim. Uiteindelijk heeft ze voor dit laatste op nationaal niveau wel erkenning en compensatie ontvangen. Het EHRM oordeelt dat de destijds in Oekraïne bestaande regels en protocollen voor geïnformeerde toestemming tekortschoten, zodat art. 8 EVRM is geschonden. Vanwege de al toegekende compensatie is de klacht over de geheimhouding niet-ontvankelijk.

E.K. t. Letland, EHRM 13 april 2023, nr. 25942/20

Na een echtscheiding heeft de ex van E.K. het contact tussen E.K. en hun dochter ernstig belemmerd. Rechterlijke uitspraken waarin omgangsrechten aan E.K. werden toegekend konden daardoor niet ten uitvoer worden gelegd. Het EHRM oordeelt dat er naar Lets recht wel bevoegdheden en instrumenten waren om de obstructie door de moeder te voorkomen, maar dat de autoriteiten daar onvoldoende gebruik van hebben gemaakt. Art. 8 EVRM is daardoor geschonden.